Matthias Grünewald

Matthias Grünewald
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Würzburg, 1480 ^{(egutegi gregorianoa)}
Herrialdea	Alemania
Talde etnikoa	alemaniarra
Heriotza	Halle (Saale), 1528ko abuztuaren 31 (47/48 urte)
Heriotza modua	: izurri bubonikoa
Hezkuntza
Hizkuntzak	Goi Erdi Aroko alemana
Ikaslea(k)	ikusi Hans Grimmer ^(en)
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, ingeniaria, arkitektoa, marrazkilaria, obra-maisua eta arkitektura proiektuen marrazkilaria
Lantokia(k)	Bingen Frankfurt am Main eta Aschaffenburg
Lan nabarmenak	ikusi Stuppach Madonna ^(en) Isenheim Altarpiece ^(en) Trias Romana ^(en)
Mugimendua	German Renaissance ^(en)
Genero artistikoa	arte sakroa figure ^(en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Mathias Neithart Gothart —Grünewald deitua— (Würzburg?, Alemania, 1480 inguru - Halle, Alemania, 1528ko abuztuaren 31) margolaria izan zen. Alemaniako margolari nagusietakoa den arren, haren bizitzari eta ikasketei buruzko datu gutxi dago, eta gutxi dira, halaber, haren obrak: lau erretaula eta koadro eta marrazki batzuk besterik ez da gorde. Erlijio-gaiak margotu zituen batez ere; haien bidez adierazi zuen hobekien Erdi Aro amaierako artearen hizkuntza formala, poesia dramatikoa eta erlijio-sentimendu sendoa.

Bizitza

Ezin argitu izan da Grünewaldek non eta norekin ikasi zuen. Lehenengo datu fidagarrien arabera, 1510ean ingeniari hidrauliko gisa hasi zen lanean Mainzko katedralean. Handik urtebetera, Mainzko artzapezpikuaren zerbitzuan ari zen lanean.

Urte batzuetan Alberto Brandeburgokoa izan zuen mezenas, eta 1526an, Lutherren erreformaren alde agertu eta nekazarien borrokaldietan nahastu zela-eta, ihes egin behar izan zuen, Frankfurta lehenik, eta Hallera ondoren. Grünewalden lehen lan ezaguna Kristo iraindua irudi monokromoa da (1503; Alte Pinakothek, Munich), argi efektu bizi eta adierazkortasun handikoak eratzeko zuen trebetasun apartaren erakusgarria. Zenbait elementutan Dureroren eragina sumatzen zaio, haren Apokalipsia sailarena hain zuzen, baina estilo berezia sortu zuen, Pizkundeko idealismoaren eta humanismoaren bestelakoa; irudiak distortsionatzen zituen indarra eta tragedia adierazteko, eta argi-itzal kontraste handia eta kolore gordinak erabiltzen zituen.

Garbiago ikus daiteke estilo berezi hori Alsaziako San Antonio Isemheimgoaren komenturako erretaula (1512-1515, Unterlinden Museoa, Colmar) maisu-lanean; harekin iritsi zuen margolari gisa heldutasuna, argiaren eta kolorearen trataera bikainarekin.

Sufrimenduaren samina adierazteko zuen trebetasuna nabarmena da, orobat, Kristoren gurutziltzea (1500-1502) eta, batez ere, Karlsruheko ohola (1523-1525) obretan.

Isemheim komenturako erretaula (1512-1515, Unterlinden Museoa, Colmar)
Karlsruheko oholaren taula bat: Kristo gurutzea eramaten (1523-1525)
Karlsruheko oholaren taula bat: Kristoren gurutziltzea (1523-1525)

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Matthias Grünewald

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Autoritate kontrola	Wikimedia proiektuak Datuak: Q154338 Multimedia: Matthias Grünewald / Q154338 Identifikadoreak WorldCat VIAF: 100226779 ISNI: 0000000120967778 BNE: XX898832 BNF: 12011354n (data) CANTIC: a11306014 GND: 118542907 LCCN: n50059019 NDL: 00441888 NKC: jn20000602681 NLA: 35993278 CiNii: DA0273952X SNAC: w68p6xgx SUDOC: 028236335 ULAN: 500021832 BIBSYS: 90134209 KulturNav: id RKD: 34338 Hiztegiak eta entziklopediak Lur: 02573/eu_g_3198/g3198 Britannica: url Bilduma digitalak BVMC: 14744

Autoritate kontrola