Thomas Adrianus Romein

Voorontwerp van Thomas Romein voor de Grote Kerk in Sint Jacobiparochie
Ontwerp van Thomas Romein voor de Nieuwe Manege in Leeuwarden
Ontwerp van Thomas Romein voor de Beurs in Leeuwarden

Thomas Adrianus Romein (Leeuwarden, 16 december 1811 – Leeuwarden, 24 februari 1881), in vakliteratuur doorgaans Th. Romein genoemd, was een Nederlandse architect.

Thomas Romein was de zoon van de timmerman Jacob Romein (1792-1842) en Janke Pabes van der Helm (1786-1868). Op 24 mei 1837 trouwde hij in Leeuwarden met Geertruida Filbach (1811-1886). Hij was een oudoom van de bekende historicus Jan Romein.

Begin van zijn loopbaan

Romein volgde eerst in Leeuwarden lessen aan de stedelijke Teekenschool voor de Burgerlijke Bouwkunde bij Jaane van der Wielen, de zoon van toenmalig stadsarchitect Gerrit van der Wielen (1767-1858). Vervolgens werd hij vanaf 1830 opgeleid aan het tekengenootschap Hierdoor tot Hooger in Rotterdam, waar hij in 1832 een prijs behaalde[1].

Aansluitend keerde hij in september 1833 naar Leeuwarden terug, en trad op 18 januari 1838 in dienst van Gedeputeerde Staten als 'buitengewoon Opzichter bij de Provinciale Waterstaat en der Publieke Werken in Vriesland'. Vanuit Leeuwarden solliciteerde hij in de zomer van 1838 vergeefs naar de post van stadsarchitect van Utrecht, als opvolger van Johannes van Embden[2].

Stadsarchitect van Leeuwarden

Op 18 november 1843 werd hij na de pensionering van Van der Wielen uit een twintigtal gegadigden tot stadsarchitect van Leeuwarden benoemd (vanaf 1874 directeur Gemeentewerken)[3]. Hij zou tot de belangrijkste vertegenwoordiger van het neoclassicisme in Friesland uitgroeien[4]. Al in 1843 werd hij lid van de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst, waarvoor hij vanaf 1846 of 1847 gedurende tientallen jaren als correspondent zou fungeren[5].

In Leeuwarden zelf ontwierp Romein de raadzaal in het Leeuwarden (1845-1847). Ook verbouwde hij er begin jaren veertig de Westerkerk, de Jacobijnerkerk[6] en de Galileërkerk. Later bouwde hij onder meer het Paleis van Justitie (1846-1851), zijn hoofdwerk[7], en nog vlak voor zijn dood de Beurs (1878-1880) en het Stadsarmenhuis (1879-1881).

Buiten Leeuwarden zette hij behalve ettelijke landhuizen een half dozijn kerken op zijn naam[8]. De eerste van de reeks was de Akkrum in Akkrum in 1835, officieel op naam van zijn vader Jacob Romein; de belangrijkste vormden de Hervormde Kerk van Terband (1843)[9] en de Grote Kerk in Sint Jacobiparochie (1843-1844), een schoolvoorbeeld van neoclassicistische sacrale architectuur[10].

In 1860 zou Romein, na vijf jaar eerder ook een vergeefse poging in Zwolle te hebben gedaan bij het vertrek van stadsarchitect Zeger van der Bie[11], nogmaals naar de functie van stadsarchitect in Utrecht solliciteren, en ditmaal met succes. Vanwege de teleurstellende materiële randvoorwaarden - waaronder een ontoereikende bezoldiging - zag hij uiteindelijk echter toch van verhuizing af[12]. Dientengevolge bleef Romein in Leeuwarden wonen tot zijn dood.

Enkele werken

Jaar Plaats Werk Afbeelding
1835 Akkrum Doopsgezinde kerk (i.s.m. J. Romein)
1841/1842 Sint Annaparochie Huize Oostenburg
1843 Hegebeintum Harsta State (verbouwing)
1843 Menaldum Gemeentehuis
1843 Terband Terbantster Tsjerke
1844 Sint Jacobiparochie Groate Kerk
1845 Pietersbierum Kerk van Pietersbierum
1845 Leeuwarden Hoofdwacht
1846 Leeuwarden Verbouwing van de Westerkerk
1851 Leeuwarden Paleis van Justitie
1852 Dokkum Verenigde christelijke kerk
1856 Leeuwarden Nieuwe manege
1864 Leeuwarden Brugwachterswoning Vrouwenpoortsbrug
1870 Leeuwarden Stadsvilla, Sophialaan 1
1874 Leeuwarden Lijkenhuisje Oude Stadsbegraafplaats Spanjaardslaan
1875 Leeuwarden Grachtenpand, Willemskade 15
1876 Leeuwarden Middelbare school voor meisjes, Grote Kerkstraat 12
1880 Leeuwarden Beurs- en waaggebouw
1881 Leeuwarden Stedelijk Gymnasium
onbekend Leeuwarden Stadsvilla, Stationsweg 2

Literatuur

  • C.Boschma, 'Thomas Romein, een classicistisch bouwmeester in het Friesland van de negentiende eeuw', in: H.W.M.van der Wijck, C.Boschma en H.M.van den Berg (red.), Opus Musivum. Een bundel studies aangeboden aan Professor Doctor M.D.Ozinga ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag op 20 november 1962 (Assen 1964), p.439-467.
  • G.Yedema, Neoclassicisme in Friesland. Thomas Romein (Leeuwarden 1992).
Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ Boschma 1964, p.445-447; Yedema 1992, p.18.
  2. ↑ T.H.von der Dunk, 'Een nieuwe stadsbouwmeester voor Utrecht in 1838. De opvolging van Johannes van Embden (1767-1846) door Johannes van Maurik (1812-1893)', Jaarboek Oud-Utrecht, 2006, p.194-197.
  3. ↑ Boschma 1964, p.448; Yedema 1992, p.18.
  4. ↑ Voor een oeuvrelijst zie Boschma 1964, p.464-466; Yedema 1992, p.19.
  5. ↑ Boschma 1964, p.447-448. Zie ook C.P.Krabbe, Ambacht, Kunst, Wetenschap. Bevordering van de bouwkunst in Nederland (1775-1880) (Zwolle 1998), p.137.
  6. ↑ Voor de verbouwing van de Jacobijnerkerk: A.Fahner en J.Wassenaar, De Jacobijner, hart van Leeuwarden. Een kleine geschiedenis van de Grote Kerk (Leeuwarden 2003), p.4-7.
  7. ↑ Voor het Paleis van Justitie: J.J.Mulder, Met dank aan de Russen. Paleis van Justitie Leeuwarden (Leeuwarden 1993); en A.G.Bosch, 'Het Paleis van Justitie te Leeuwarden', Trema, 26 (2003), p.319-324.
  8. ↑ Zie voor Romeins kerken: Boschma 1964, p.449-453; Yedema 1992, p.21 en 31-33; G.Elzinga, 'Het neo-klassicisme', in: Negentiende-eeuwse kerkbouw in Friesland (Leeuwarden 1979), p.109-115.
  9. ↑ Voor Terband: Yedema 1992, p.35-45.
  10. ↑ Voor St.Jacobiparochie: G.Elzinga, De Hervormde Kerk te Sint Jacobiparochie (Leeuwarden 1981); H.Kingmans, De Groate Kerk van Sint Jacobiparochie. Bedelman, edelman (Leeuwarden 1988).
  11. ↑ T.J.de Vries, Geschiedenis van Zwolle (Zwolle 1961), deel II, p.247.
  12. ↑ Zie Boschma 1964, p.448-449.

Zie ook

Mediabestanden
Zie de categorie Thomas Adrianus Romein van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Bibliografische informatie