Aleksander z Aleksandrii

Ten artykuł dotyczy biskupa Aleksandrii. Zobacz też: innych świętych o tym imieniu.

Święty
Aleksander z Aleksandrii

biskup
Św. Aleksander z Aleksandrii - fresk w monasterze Veljusa w Macedonii.
Data i miejsce urodzenia	ok. 250 płn. Egipt
Data i miejsce śmierci	ok. 326–328 Aleksandria
Czczony przez	Kościół katolicki Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	26 lutego (kat.)
Atrybuty	rylec
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander z Aleksandrii, cs. Swiatitiel Aleksandr, archijepiskop Aleksandrijskij (ur. ok. 250 w płn. Egipcie, zm. ok. 326 w Aleksandrii) – w latach 313–326^[1] biskup Aleksandrii, następca Achillasa, zdecydowany obrońca nauki Kościoła o Chrystusie wobec poglądów Ariusza, święty Kościoła katolickiego, prawosławnego, czczony przez Syryjski i Koptyjski Kościół Ortodoksyjny.

Życiorys

Od pierwszych lat swojej młodości Aleksander poświęcił się służbie Kościołowi. Zajmował wśród kleru aleksandryjskiego wybitne miejsce, a po śmierci bp Achillasa (313) został wybrany jego następcą. Zasługą św. Aleksandra było to, że jako pierwszy rozpoznał błędy Ariusza i z całą stanowczością je zwalczał. Kiedy Ariusz zaczął publicznie głosić swoją błędną naukę, że Jezus nie jest Synem Bożym naturalnym, ale tylko z adopcji, Aleksander zwołał w Aleksandrii synod (320), na którym nauka Ariusza została potępiona, a sam Ariusz został wykluczony ze społeczności kościelnej^[2]. Naukę tę potępił również pierwszy sobór powszechny w Nicei w r. 325, w którego obradach Aleksander brał udział. Na tym soborze w imieniu św. Aleksandra przemawiał diakon Kościoła aleksandryjskiego, św. Atanazy, wykazując błędy Ariusza, które zostały potępione.

Aleksander, prawdopodobnie pierwszy, w oficjalnym dokumencie kościelnym (list okólny do biskupów) zastosował do Maryi z Nazaretu określenie Theotokos^[2].

Św. Aleksander wyróżnił się także jako administrator i duszpasterz. Wystawił w Aleksandrii największy kościół ku czci św. Teonasa (zm. 300)^[3]. Zwołał synod biskupów Egiptu i Libii (320). Zostawił także 70 listów do różnych hierarchów, które stanowią cenne źródło dokumentalne. Wśród nich jest list do cesarza Konstantyna I Wielkiego z prośbą o inicjatywę zwołania soboru powszechnego, co się też stało (325).

Aleksander zmarł w lutym 326 lub 328 r., jednak według Martyrologium Rzymskiego sprzed II soboru watykańskiego 17 lub 18 kwietnia^[4][5].

Kult

Kult św. Aleksandra ma charakter powszechny, chociaż jego osoba uległa pewnemu zapomnieniu.

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 26 lutego (dawn. 17 kwietnia)^[6].

Kościoły wschodnie z uwagi na liturgię według kalendarza juliańskiego, wspominają św. Aleksandra:

• kościoły greckokatolickie – 20 maja^[5]/2 czerwca^[a], tj. 2 czerwca według kalendarza gregoriańskiego (dzień zwołania soboru nicejskiego, 20 maja 325),
• Kościół prawosławny, syryjski – 29 maja^[7]/11 czerwca, tj. 11 czerwca,
• Kościół koptyjski – odpowiednio do 17 kwietnia według prawosławnej liturgii (30 kwietnia według kalendarza gregoriańskiego), tj. 22. paremoude według kalendarza koptyjskiego^[8].

Ikonografia

W ikonografii św. Aleksander przedstawiany jest w stroju biskupa. Jego atrybut to rylec nawiązujący do działaności pisarskiej świetego^[9].

Zobacz też

• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• święci prawosławni

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Święty Aleksander, biskup na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 25.01.2011]
• św. Aleksander, arcybiskup Aleksandrii na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)
• Alexander von Alexandrien – Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon niem. 
• Józef Marecki, Lucyna Rotter: Jak czytać wizerunki świętych leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009. ISBN 978-83242-0910-1. (pol.).