Angina Ludwiga

Zapalenie tkanki łącznej dna jamy ustnej

angina Ludovici
Klasyfikacje
ICD-10	K12.2

Angina Ludwiga, ropowica dna jamy ustnej (łac. angina Ludovici lub phlegmone fundi oris, ang. Ludwig's angina) – zapalenie ropowicze tkanek miękkich dna jamy ustnej o ciężkim przebiegu. Może być ona powikłaniem wielu procesów patologicznych toczących się w jamie ustnej i gardle. Jednostkę chorobową opisał jako pierwszy niemiecki lekarz Wilhelm Frederick von Ludwig w 1836 roku.

Etiologia

Choroba zwykle dotyczy dzieci, ale może też występować u dorosłych. Wywołują ją bakterie Gram (-), beztlenowce a także bakterie, fizjologicznie występujące jako flora jamy ustnej. Nie wyklucza się też etiologii grzybiczej.

Przyczyny

• uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej, języka
• jako powikłanie po ekstrakcji zęba
• urazy żuchwy lub dna jamy ustnej
• zakażenie przywierzchołkowe zęba
• próchnica zębów
• ciała obce wbite w mięśnie języka
• stany zapalne ślinianki podjęzykowej i/lub podżuchwowej
• stany zapalne migdałków podniebiennych i migdałka językowego

Objawy

• zwykle początek jest nagły ze wzrostem temperatury i dreszczami
• bóle głowy
• trudności i bolesność podczas mówienia
• dysfagia
• ślinotok
• odynofagia
• szczękościsk
• narastająca duszność zwykle przy dużym obrzęku tkanek miękkich oraz języka, które zmniejszają przepływ powietrza

W badaniu ORL stwierdza się:

• twardy obrzęk dna jamy ustnej
• skóra okolicy podbródkowej jest napięta, zaczerwieniona i tkliwa
• wypchnięcie języka ku przodowi i ku górze
• postępujące zaburzenia ruchomości języka

Przebieg

Zakażenie niezmiernie rzadko przybiera postać ograniczoną z wytworzeniem ropnia podbródkowego lub podjęzykowego. Najczęściej jest to rozlana ropowica, przebiegająca zawsze obustronnie. Zapalenie w przebiegu anginy Ludwiga może się szerzyć do przestrzeni przygardłowej i tkanek głębokich szyi otaczających tętnicę szyjną wewnętrzną powodując powstanie tzw. zakażonych tętniaków (aneurysmata mycotica), które mogą pękać z następowym krwotokiem. Proces zapalny może szerzyć się także do innych przestrzeni twarzoczaszki (dawniej zwana trzewioczaszką) oraz do śródpiersia.

Diagnostyka różnicowa

Obrzęk tkanek miękkich dna jamy ustnej wymaga wykluczenia: promienicy, gruźlicy i nowotworu rozwijającego się w tym obszarze.

Leczenie

Leczenie ropowicy dna jamy ustnej jest zawsze wskazaniem do hospitalizacji, która obejmuje:

• nacięcie i drenaż zakażonych tkanek od strony podbródka
• antybiotykoterapia dożylna obejmująca penicyliny i metronidazol
• zabezpieczenia dróg oddechowych – angina Ludwiga może wymagać wykonania intubacji i tracheotomii
• żywienie pozajelitowe
• odpowiednie nawodnienie chorego

Rokowanie

Przy odpowiednio wczesnym rozpoczęciu intensywnego leczenia, w tym możliwości drenażu – pomyślne. W przypadku szerzenia się ropowicy do tkanek głębokich twarzoczaszki, szyi czy śródpiersia rokowanie jest niepewne.

Bibliografia

• Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: Patologia znaczy słowo o chorobie. Kraków: Wydawnictwo PAU, 2003. ISBN 83-88857-65-7. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Ludwig's angina w bazie Who Named It (ang.)
• typowy obraz anginy Ludwiga: widoczny drenaż zakażonych przestrzeni (3 dreny w przestrzeni podbródkowej), oraz wykonana tracheotomia
• Angina Ludwiga u dzieci artykuł po angielsku z ilustracjami i schematami. aafp.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-09)].