Damarzyk

Shorea congestiflora

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

dwuskrzydłowate

Rodzaj

damarzyk

Nazwa systematyczna

Shorea Roxburgh ex C. F. Gaertner
Suppl. Carp. 47. 24-26 Jun 1805^[3]

Typ nomenklatoryczny

S. robusta C. F. Gaertner^[3]

Synonimy

Anthoshorea Pierre
Caryolobis Gaertn.
Doona Thwaites
Isoptera Scheff. ex Burck
Parahopea F.^[4]
Pentacme A. Candolle^[4]^[5]
Richetia F.Heim
Saul Roxb. ex Wight & Arn.^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Damarzyk^[6] (Shorea) – rodzaj roślin z rodziny dwuskrzydłowatych (Dipterocarpaceae). Obejmuje 189^[4]–196^[7] gatunków. Rośliny te występują w Azji Południowo-Wschodniej na obszarze od Cejlonu po południowe Chiny, Małe Wyspy Sundajskie i Moluki^[7]. Największe zróżnicowanie gatunkowe jest na wyspie Borneo, gdzie rośnie 138 gatunków z tego rodzaju, w tym 91 endemitów^[7]. Drzewa rosnące w lasach równikowych^[7].

Jest to najważniejszy dla produkcji drewna rodzaj drzew w południowej Azji. Potężne okazy Shorea acuminata z Sumatry dostarczają dość drewna by z jednego drzewa wykonać jedno domostwo wraz z wszystkimi meblami^[7]. Do istotnych ze względów użytkowych gatunków należą: S. almon, S. contorta, S. glauca, S. kunstleri, S. negrosensis, S. polysperma i damarzyk mocny S. robusta^[7].

Ze względu na eksploatację i wylesienia aż 168 gatunków z tego rodzaju jest zagrożonych i ujętych na czerwonej liście IUCN (stan w 2019)^[8].

Morfologia

Pokrój: Drzewa, często okazałe i z wydatnymi korzeniami szkarpowymi. Kora łuszcząca się płatkami^[5].
Liście: U nasady z okazałymi lub drobnymi, odpadającymi przylistkami. Liście skórzaste, całobrzegie^[5].
Kwiaty: Zebrane w wierzchotkowate kwiatostany tworzące złożone kwiatostany wiechowate wyrastające w kątach liści i na szczytach pędów. Przysadki u części gatunków obecne (trwałe lub odpadające), u części brak. Kielich z nierównymi działkami – trzy zewnętrzne większe od dwóch wewnętrznych. Płatki korony białe, żółte lub różowe, zwykle omszone. Pręciki liczne (15, 20 lub więcej). Zalążnia jajowata, omszona, z szydłowatą szyjką słupka, na końcu z niepodzielonym lub trójdzielnym znamieniem^[5].
Owoce: Jednonasienne, zamknięte w trwałym i powiększonym kielichu, którego trzy większe, działki działają jako aparat lotny^[5].

Systematyka

Wykaz gatunków^[4]

Shorea acuminata Dyer
Shorea acuminatissima Symington
Shorea acuta P.S.Ashton
Shorea affinis (Thwaites) P.S.Ashton
Shorea agami P.S.Ashton
Shorea albida Symington
Shorea almon Foxw.
Shorea altopoensis Pierre
Shorea alutacea P.S.Ashton
Shorea amplexicaulis P.S.Ashton
Shorea andulensis P.S.Ashton
Shorea angustifolia P.S.Ashton
Shorea argentifolia Symington
Shorea arsorianoi H.G.Gut., Rojo & Madulid
Shorea asahi P.S.Ashton
Shorea assamica Dyer
Shorea astylosa Foxw.
Shorea atrinervosa Symington
Shorea bakoensis P.S.Ashton
Shorea balanocarpoides Symington
Shorea beccariana Burck
Shorea bentongensis Foxw.
Shorea biawak P.S.Ashton
Shorea blumutensis Foxw.
Shorea bracteolata Dyer
Shorea brunnescens P.S.Ashton
Shorea bullata P.S.Ashton
Shorea calcicola P.S.Ashton
Shorea carapae P.S.Ashton
Shorea chaiana P.S.Ashton
Shorea ciliata King
Shorea collaris Slooten
Shorea collina Ridl.
Shorea confusa P.S.Ashton
Shorea congestiflora (Thwaites) P.S.Ashton
Shorea conica Slooten
Shorea contorta S.Vidal
Shorea cordata P.S.Ashton
Shorea cordifolia (Thwaites) P.S.Ashton
Shorea coriacea Burck
Shorea crassa P.S.Ashton
Shorea curtisii Dyer ex King
Shorea cuspidata P.S.Ashton
Shorea dasyphylla Foxw.
Shorea dealbata Foxw.
Shorea dispar P.S.Ashton
Shorea disticha (Thwaites) P.S.Ashton
Shorea domatiosa P.S.Ashton
Shorea dyeri Thwaites ex Trimen
Shorea elliptica Burck
Shorea exelliptica Meijer
Shorea faguetiana F.Heim
Shorea faguetioides P.S.Ashton
Shorea falcata J.E.Vidal
Shorea falcifera Dyer ex Brandis
Shorea falciferoides Foxw.
Shorea fallax Meijer
Shorea farinosa C.E.C.Fisch.
Shorea ferruginea Dyer ex Brandis
Shorea flaviflora G.H.S.Wood ex P.S.Ashton
Shorea flemmichii Symington
Shorea foraminifera P.S.Ashton
Shorea foxworthyi Symington
Shorea furfuracea Miq.
Shorea gardneri (Thwaites) P.S.Ashton
Shorea geniculata Symington ex P.S.Ashton
Shorea gibbosa Brandis
Shorea glauca King
Shorea gratissima (Wall. ex Kurz) Dyer
Shorea guiso (Blanco) Blume
Shorea havilandii Brandis
Shorea hemsleyana King ex Foxw.
Shorea henryana Pierre ex Laness.
Shorea hopeifolia (F.Heim) Symington
Shorea hulanidda Kosterm.
Shorea hypochra Hance
Shorea hypoleuca Meijer
Shorea iliasii P.S.Ashton
Shorea inaequilateralis Symington
Shorea inappendiculata Burck
Shorea induplicata Slooten
Shorea isoptera P.S.Ashton
Shorea javanica Koord. & Valeton
Shorea johorensis Foxw.
Shorea kuantanensis P.S.Ashton
Shorea kudatensis G.H.S.Wood ex Meijer
Shorea kunstleri King
Shorea ladiana P.S.Ashton
Shorea laevis Ridl.
Shorea lamellata Foxw.
Shorea laxa Slooten
Shorea lepidota (Korth.) Blume
Shorea leprosula Miq.
Shorea leptoderma Meijer
Shorea lissophylla Thwaites
Shorea longiflora (Brandis) Symington
Shorea longisperma Roxb.
Shorea lumutensis Symington
Shorea lunduensis P.S.Ashton
Shorea macrantha Brandis
Shorea macrobalanos P.S.Ashton
Shorea macrophylla (de Vriese) P.S.Ashton – damarzyk wielkolistny^[9]
Shorea macroptera Dyer
Shorea malibato Foxw.
Shorea materialis Ridl.
Shorea maxima (King) Symington
Shorea maxwelliana King
Shorea mecistopteryx Ridl.
Shorea megistophylla P.S.Ashton
Shorea micans P.S.Ashton
Shorea monticola P.S.Ashton
Shorea montigena Slooten
Shorea mujongensis P.S.Ashton
Shorea multiflora (Burck) Symington
Shorea myrionerva Symington ex P.S.Ashton
Shorea negrosensis Foxw.
Shorea oblongifolia Thwaites
Shorea obovoidea Slooten
Shorea obscura Meijer
Shorea obtusa Wall. ex Blume
Shorea ochracea Symington
Shorea ochrophloia Symington
Shorea ovalifolia (Thwaites) P.S.Ashton
Shorea ovalis (Korth.) Blume
Shorea ovata Dyer ex Brandis
Shorea pachyphylla Ridl. ex Symington
Shorea palembanica Miq.
Shorea pallescens P.S.Ashton
Shorea pallidifolia P.S.Ashton
Shorea palosapis (Blanco) Merr.
Shorea parvifolia Dyer
Shorea parvistipulata F.Heim
Shorea patoiensis P.S.Ashton
Shorea pauciflora King
Shorea peltata Symington
Shorea pilosa P.S.Ashton
Shorea pinanga Scheff.
Shorea platycarpa F.Heim
Shorea platyclados Slooten ex Endert
Shorea polita S.Vidal
Shorea polyandra P.S.Ashton
Shorea polysperma (Blanco) Merr.
Shorea praestans P.S.Ashton
Shorea pubistyla P.S.Ashton
Shorea quadrinervis Slooten
Shorea resinosa Foxw.
Shorea retinodes Slooten
Shorea retusa Meijer
Shorea revoluta P.S.Ashton
Shorea richetia Symington
Shorea robusta C.F.Gaertn. – damarzyk mocny
Shorea rotundifolia P.S.Ashton
Shorea roxburghii G.Don
Shorea rubella P.S.Ashton
Shorea rubra P.S.Ashton
Shorea rugosa F.Heim
Shorea sagittata P.S.Ashton
Shorea scaberrima Burck
Shorea scabrida Symington
Shorea scrobiculata Burck
Shorea selanica (Lam.) Blume
Shorea seminis (de Vriese) Slooten
Shorea siamensis Miq.
Shorea singkawang (Miq.) Burck
Shorea slootenii P.S.Ashton
Shorea smithiana Symington
Shorea splendida (de Vriese) P.S.Ashton
Shorea squamata (Turcz.) Dyer ex S.Vidal
Shorea stenoptera Burck
Shorea stipularis Thwaites – damarzyk przylistkowy^[9]
Shorea subcylindrica Slooten
Shorea submontana Symington
Shorea sumatrana (Slooten ex Thorenaar) Desch
Shorea superba Symington
Shorea symingtonii G.H.S.Wood
Shorea tenuiramulosa P.S.Ashton
Shorea teysmanniana Dyer ex Brandis
Shorea thorelii Pierre ex Laness.
Shorea trapezifolia (Thwaites) P.S.Ashton
Shorea tumbuggaia Roxb.
Shorea uliginosa Foxw.
Shorea venulosa G.H.S.Wood ex Meijer
Shorea virescens Parijs
Shorea waltonii G.H.S.Wood ex Meijer
Shorea wangtianshuea Y.K.Yang & J.K.Wu
Shorea woodii P.S.Ashton
Shorea worthingtonii P.S.Ashton
Shorea xanthophylla Symington
Shorea zeylanica (Thwaites) P.S.Ashton

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-04] (ang.).
↑ ^a ^b Shorea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-04].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Shorea Roxb. ex C.F.Gaertn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Kew Gardens. [dostęp 2019-12-03].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Shorea Roxburgh ex C. F. Gaertner. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-12-03].
↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 183. ISBN 83-214-1305-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 853-854, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Shorea. [w:] The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2019-2 [on-line]. IUCN. [dostęp 2019-12-04].
↑ ^a ^b Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Ilustrowana encyklopedia. Drzewa świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 452-453. ISBN 978-83-242-0842-5.