Jurij Gidzenko

Юрий Павлович Гидзенко

Data i miejsce urodzenia

26 marca 1962
Jełaniec

Narodowość

ukraińska

Funkcja

dowódca statku

Łączny czas misji kosmicznych

329 dni, 22 godziny, 47 minut i 22 sekundy

Liczba spacerów kosmicznych

Misje

Sojuz TM-22,
Sojuz TM-31 / Ekspedycja 1 / STS-102,
Sojuz TM-34 / TM-33

Stopień wojskowy

pułkownik

Wyuczony zawód

pilot wojskowy

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Jurij Pawłowicz Gidzenko (ros. Юрий Павлович Гидзенко, ur. 26 marca 1962 we wsi Jełaniec w obwodzie mikołajowskim) – rosyjski kosmonauta, Bohater Federacji Rosyjskiej.

Życiorys

Urodził się w ukraińskiej rodzinie jako syn wykładowcy w szkole wojskowej. Do 1979 skończył 10 klas szkoły w Kiszyniowie, a w 1983 wyższą wojskową lotniczą szkołę pilotów w Charkowie i został lotnikiem pułku myśliwskiego w Tyraspolu. Latał samolotami L-39, MiG-21 i MiG-23M, uzyskał nalot ponad 700 godzin i wykonał 145 skoków spadochronowych.

W październiku 1987 został włączony do oddziału kosmonautów Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina jako kandydat na kosmonautę-badacza i od grudnia 1987 do czerwca 1989 przechodził przysposobienie, po czym w sierpniu 1989 został wyznaczony kosmonautą-badaczem 1 oddziału kosmonautów. W latach 1989–1994 przechodził szkolenie w składzie grupy kosmonautów programu lotów na stację kosmiczną Mir, w 1994 ukończył Moskiewski Państwowy Uniwersytet Geodezji i Kartografii i uczył się na zaocznej aspiranturze tego uniwersytetu.

Od sierpnia do października 1994 przechodził przygotowanie do lotu jako dowódca drugiej (dublującej) załogi na stację Mir wraz z Siergiejem Awdiejewem i Hiszpanem P. Duque, a od grudnia 1994 do sierpnia 1995 jako dowódca głównej załogi statku Sojuz TM-22 na stację Mir wraz z Awdiejewem i od kwietnia Amerykaninem Thomasem Reiterem. Od 3 września 1995 do 29 lutego 1996 wykonywał swój pierwszy lot kosmiczny jako dowódca statku Sojuz TM-22 i stacji kosmicznej Mir wraz z Awdiejewem i Reiterem, wykonał wówczas jeden spacer kosmiczny i raz pracował w rozhermetyzowanej komorze. Spędził w kosmosie 179 dni, jedną godzinę, 41 minut i 46 sekund.

Od sierpnia do października 1996 przechodził przysposobienie jako dowódca głównej załogi stacji kosmicznej Mir wraz z Pawłem Winogradowem, jednak w październiku 1996 został przeniesiony do drugiego programu lotu i od października 1996 do października 2000 szkolił się jako dowódca statku Sojuz-TM w składzie głównej załogi pierwszej ekspedycji na Międzynarodową Stację Kosmiczną wraz z Siergiejem Krikalowem i Amerykaninem Williamem Shepherdem. 30 kwietnia 1997 otrzymał stopień pułkownika. Od 31 października 2000 do 21 marca 2001 wykonywał swój drugi lot kosmiczny, jako dowódca statku Sojuz TM-31 i pilot Międzynarodowej Stacji Kosmicznej programu pierwszej głównej ekspedycji Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Przebywał na stacji od 2 listopada 2000 do 19 marca 2001. Na Ziemię powrócił wahadłowcem Discovery wykonującym misję STS-102. Spędził w kosmosie 140 dni, 23 godziny, 40 minut i 19 sekund.

W czerwcu 2001 został zastępcą I Zarządu Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. Gagarina, od sierpnia 2001 przechodził przysposobienie jako dowódca załogi trzeciej rosyjskiej ekspedycji na Międzynarodową Stację Kosmiczną wraz z Roberto Vittorim i Markiem Shuttleworthem. Od 25 kwietnia do 5 maja 2002 wykonał z nimi swój trzeci kosmiczny lot jako dowódca statku, startując statkiem Sojuz TM-34 i lądując statkiem Sojuz TM-33. Spędził wówczas w kosmosie 9 dni, 21 godzin, 25 minut i 18 sekund.

Łącznie spędził w kosmosie 329 dni, 22 godziny, 47 minut i 22 sekundy.

W grudniu 2003 został szefem 3 Zarządu Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. Gagarina, w styczniu 2004 został wyłączony z oddziału kosmonautów. 1 kwietnia 1996 otrzymał tytuł lotnika-kosmonauty Federacji Rosyjskiej, 21 sierpnia 1984 lotnika wojskowego 3 klasy, a 25 stycznia 1990 został instruktorem przysposobienia spadochronowo-desantowego. Posiada także tytuł kosmonauty 1 klasy.

Mieszka w Moskwie. Jest żonaty, ma dwójkę dzieci.

Odznaczenia

Bohater Federacji Rosyjskiej (1 kwietnia 1996)
Order „Za zasługi dla Ojczyzny” II klasy (2 sierpnia 2004)
Order Za zasługi dla Ojczyzny IV klasy (5 kwietnia 2002)
Order „Za zasługi wojskowe” (2 marca 2000)
NASA Distinguished Public Service Medal (NASA, 2003)

I medale.

Wykaz lotów

Loty kosmiczne, w których uczestniczył Jurij Gidzenko
№	Data startu	Statek kosmiczny	Data lądowania	Statek kosmiczny	Funkcja	Czas trwania
1	3 września 1995	Sojuz TM-22	29 lutego 1996	Sojuz TM-22	dowódca Sojuza i stacji Mir	179 dni 1 godzina 41 minut i 46 sekund
2	31 października 2000	Sojuz TM-31	21 marca 2001	STS-102 Discovery F-29	dowódca Sojuza, inżynier pokładowy Ekspedycji 1 na ISS	140 dni 23 godzin 40 minut i 19 sekund
3	25 kwietnia 2002	Sojuz TM-34	5 maja 2002	Sojuz TM-33	dowódca Sojuza	9 dni 21 godzin 25 minut i 18 sekund
Łączny czas spędzony w kosmosie – 329 dni 22 godziny 47 minut i 22 sekundy