Kościół Katoghike

Kościół Katoghike

1.6/73
kaplica
Państwo	Armenia
Miejscowość	Erywań
Wyznanie	przedchalcedońskie
Kościół	Apostolski Kościół Ormiański
Wezwanie	Matka Boża
Historia Data zakończenia budowy XIII wiek Aktualne przeznaczenie kaplica
Dane świątyni Styl ormiański
Położenie na mapie Erywania Kościół Katoghike
Położenie na mapie Armenii Kościół Katoghike
40°11′03,73″N 44°31′08,32″E/40,184369 44,518978
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Katoghike^[1] (orm. Սուրբ Աստվածածին Կաթողիկե եկեղեցի, Surp Astwacacin Katoghike jekegheci) – najstarszy kościół w Erywaniu – stolicy Armenii. Znajduje się w centrum miasta, u zbiegu ulic Abowiana i Sajat-Nowy. Jego nazwa (z języka greckiego katholiké) znaczy „ogólny”, „powszechny” i jest używana na określenie głównej świątyni danej miejscowości^[1].

Historia

Niegdyś w tym miejscu znajdował się stary kościół katedralny, który uległ zniszczeniu podczas wielkiego trzęsienia ziemi w 1679 roku. W latach 1693-1695 odbudowano i przebudowano go, uzyskując kształt trójnawowej bazyliki bez kopuły i przy zewnętrznych wymiarach 16,8 x 28,4 m był jednym z większych kościołów ówczesnego Erywania^[1]. W ścianach wbudowane zostały chaczkary z lat 1679, 1693, 1694 i 1695. Kościół miał dwa wejścia; od strony południowej i zachodniej^[2].

W 1936 w ramach odmładzania miasta, władze radzieckie zdecydowały o rozbiórce kościoła, aby zrobić miejsce dla bloków mieszkalnych. Archeolodzy, którzy nadzorowali rozbiórkę i archiwizowali inskrypcje oraz detale architektoniczne na zburzonych murach, zupełnie przypadkowo dokonali odkrycia. Gdy runęła część murów okazało się, że apsyda główna w świątyni była tak naprawdę małym kościołem pw. Matki Bożej^[3]. Na ścianie zachodniej znaleziono inskrypcje z 1229 i 1284, a na północnej – chaczkary i napisy z początku XVII wieku^[2]. Choć przypuszczano, że w tym miejscu mógł istnieć kościół, jednakże nie miano pojęcia, że taki mały kościół mógł przetrwać trzęsienie ziemi z 1679 i zostać „wchłoniętym” przez nową świątynię^[1]. Jako że odkryto najstarszy zachowany kościół w mieście, protesty mieszkańców i środowiska naukowego uchroniły go od zniszczenia, jakie planowały uczynić komunistyczne władze. Nazwano go wówczas „kościołem, którego Stalin nie mógł zburzyć”. Za to obudowano go ściśle z trzech stron blokami mieszkalnymi, w związku z czym przez długi czas był niemal niewidoczny z ulicy i trudny do znalezienia – dopiero w 2007 bloki wyburzono aby odsłonić zabytkowy kościół^[1]. Po uzyskaniu niepodległości, kościołowi przywrócono funkcje religijne^[3]. W małym wnętrzu (5,4 x 7,5 m) można obejrzeć kilka rzeźbionych krzyży^[4]. Ze względu na swoje niewielkie rozmiary i ograniczoną przestrzeń, świątynia służy jako kaplica.

Nowy kompleks świątynny

Obecnie buduje się przylegający od północy do starego kościoła nowy kompleks świątynny, na który składa się kościół św. Anny oraz nowa siedziba Katolikosa Wszystkich Ormian. 4 lipca 2009 Katolikos Wszystkich Ormian Karekin II dokonał poświęcenia budowy. W uroczystości brali także udział m.in. prezydent Armenii Serż Sarkisjan, przewodniczący Sądu Konstytucyjnego Gagik Harutiunian i burmistrz Erywania Gagik Beglarian^[5]. Budowa kościoła i rezydencji katolikosa jest finansowana przez Amerykanina ormiańskiego pochodzenia Hiraira Hovnaniana i jego żonę Annę Hovnanian. Kościół św. Anny zostanie nazwany jej imieniem^[2].

Przypisy