Kroki w nieznane

Kroki w nieznane – cykl antologii opowiadań fantastycznych, rozpoczęty w 1970 r. jako autorski projekt Lecha Jęczmyka, wydawany przez „Iskry”[1]. Do 1976 r. ukazało się 6 tomów antologii[2].

Cykl został wznowiony w roku 2005 r. przez wydawnictwo Solaris, które zaczęło ponownie wydawać Kroki w nieznane w formule podobnej do tej z lat 70. Główną część każdego tomu stanowiły opowiadania autorów anglojęzycznych, uzupełniały je opowiadania pisarzy z innych krajów. Pierwszy tom „odhibernowanego” almanachu ułożyli Lech Jęczmyk i Konrad Walewski, kolejne dwa opracował Konrad Walewski, pozostałe przygotował Mirek Obarski[2][3].

Historia

Były to, obok niektórych tomów serii Fantastyka-Przygoda i redagowanych później przez Jęczmyka Rakietowych szlaków, jedne z nielicznych wówczas książek w Polsce przedstawiających opowiadania fantastyczne znanych zachodnich autorów[3]. Zakładał coroczne publikowanie najlepszych pozycji światowej fantastyki[2]. W 1976 r., po wydaniu sześciu tomów cykl został zamknięty z przyczyn politycznych[3]. Coraz więcej tłumaczy fantastyki (np. Stanisław Barańczak czy Irena Lewandowska) trafiało na indeks nazwisk autorów objętych zakazem druku[2]. Dodatkowo, Jęczmyk odmówił zamieszczenia w nim opowiadań sowieckich, gdyż – jego zdaniem – dostępne ówcześnie były kiepskiej jakości, a redakcja nie zgodziła się na wydanie skompilowane jedynie z prozy zachodniej[4], co potwierdza w wywiadzie Janina Zielonko, ówczesna kierowniczka redakcji przekładów „Iskier”[1].

Odbiór

Cykl został opisany jako "cieszący się ogromną estymą w świecie polskich miłośników fantastyki[2]. Maciej Parowski pisze, że kolejne tomy antologii były wzorcowym wprowadzeniem do literatury ery kosmicznej[1].

Redaktorzy antologii

  • Lech Jęczmyk (1970-1976, 2005)
  • Konrad Walewski (2005–2007)
  • Mirek Obarski (2008–2013)

Zawartość tomów

Kroki w nieznane 1

Pierwszy tom wydany został w roku 1970. Ma 458 stron. Wyboru dokonał Lech Jęczmyk.

Inwazja Marsjan

  • Dlaczego? – Dymitr Bilenkin
  • Lot dalekosiężny – Ryszard Sawwa
  • Ostatni Marsjanin – Fredric Brown
  • Bardzo dziwny świat – Ariadna Gromowa
  • Cienie – Clifford D. Simak
  • Kaczka w śmietanie – Ilja Warszawski
  • Opowiadanie PirxaStanisław Lem
  • Człowiek, który zaprzyjaźnił się z elektrycznością – Fritz Leiber
  • Stan alarmowyArkadij i Boris Strugaccy
  • Przedstawienie kukiełkowe – Fredric Brown
  • Mąż opatrznościowy – Fredric Brown
  • Hańba wandalomMark Clifton
  • Wieczorne nieboAndrzej Czechowski
  • Żuk – Władimir Szczerbakow
  • SpotkanieArkadij i Boris Strugaccy
  • Własne drogi ku słońcuWładimir Grigoriew
  • Zgodnie z prawami nauk nieścisłych – Władimir Grigoriew
  • Podkomitet – Zenna Henderson
  • Wróble galaktykiKonrad Fiałkowski

Diabelskie wynalazki

  • Stragan z zabawkamiHarry Harrison
  • Koncentrator grawitacji – Aleksander Szalimow
  • Niebezpieczny sejf – Gerald Kersh
  • Dzień, w którym zjawiła się żyrafaDymitr Bilenkin
  • Siedem dni strachuR.A. Lafferty
  • Okno w przeszłość – L. Mogilew
  • OtchłańAnatolij Dnieprow
  • Drugie stadium – Roman Jarow

Fakty, hipotezy, zagadki

Kroki w nieznane 2

Drugi tom wydany został w roku 1971. Ma 389 stron. Wyboru dokonał Lech Jęczmyk.

W oceanie czasu

Fakty, hipotezy, zagadki

  • Hipotezy związane z upadkiem meteorytu tunguskiego – P. I. Priwałow
  • Praczłowiek? – B. Porszniew
  • Czy Księżyc jest tworem istot rozumnych? – Wasin, Szczerbakow

W 1975 r. wydawnictwo „Książka i Wiedza” wydało tomik Bardzo dziwny świat, zawierający wybrane opowiadania z 1. i 2. tomów Kroków w nieznane.
Zawartość tomu: Fredric Brown: Mąż opatrznościowy, Ariadna Gromowa: Bardzo dziwny świat, Zenna Henderson: Podkomitet, R.A. Lafferty: Siedem dni strachu, Lew Mogilew: Okno w przyszłość, Jack Finney: Twarz z fotografii.

Kroki w nieznane 3

Trzeci tom wydany został w roku 1972. Ma 485 stron. Wyboru dokonał Lech Jęczmyk.

Fakty, hipotezy, zagadki

  • Jeti, brat LokisaLech Jęczmyk
  • Kto, co i w jakim celu – H. Maliniczew
  • Czy nie zostanie rozwiązana starożytna zagadka? – G. Jeremin
  • Mój własny świat fantastyki naukowejAlfred Bester

Kroki w nieznane 4

Czwarty tom wydany został w roku 1973. Ma 437 stron. Wyboru dokonał Lech Jęczmyk.

  • Świat Scarfe'a (Scarfe's World) – Brian W. Aldiss
  • Martwa przeszłość (The Dead Past) – Isaac Asimov
  • Autostrada (The Highway) – Ray Bradbury
  • Krótka wizyta (Transient) – Langdon Jones
  • Maski (Masks) – Damon Knight
  • Tęsknota (A Personal Touch) – Tuli Kupferberg(inne języki)
  • W kolejce (In the Queue) – Keith Laumer(inne języki)
  • Urlop (Traveller’s Rest) – David I. Masson(inne języki)
  • Monstrum (The Fiend) – Frederik Pohl
  • Tunel pod światem (The Tunnel under the World) – Frederik Pohl
  • Światło minionych dni (The Light of other Days) – Bob Shaw
  • Spy Story, czyli historia szpiegowska (Spy Story) – Robert Sheckley
  • Egzamin (Examination Day) – Henry Slesar(inne języki)
  • Dziewczyna z innego wymiaru (Random Quest) – John Wyndham
  • Człowiek, który był geniuszem (Czełowiek, kotoryj był gienijem) – Właden Bachnow
  • Ten sam Bałabaszkin (Tot samyj Bałabaszkin) – Właden Bachnow
  • Ciśnienie życia (Dawlenije żyzni) – Dymitr Bilenkin
  • Zakaz (Zapriet) – Dymitr Bilenkin
  • Cyrograf (Adskij modern) – Dymitr Bilenkin
  • Tłok w eterze (Kak na pożarie) – Dymitr Bilenkin
  • Człowiek katalizator (Czełowiek, katoryj prisutstwował) – Dymitr Bilenkin
  • Skarbnica mądrości (Kładiez mudrosti) – Kir Bułyczow
  • Awaria na linii (Połomka na linii) – Kir Bułyczow
  • Wirefap (Brefanid) – Aleksander Szalimow
  • Najdalsza podróż prezydentaAndrzej Czechowski
  • UcieczkaTadeusz Gosk
  • Transformacja – Krzysztof Wiesław Malinowski
  • Towarzysz podróżyJanusz A. Zajdel
  • Instar omniumWiktor Żwikiewicz

Fakty, hipotezy, zagadki:

  • Gniazda życia poza ZiemiąAndrzej Trepka
  • Zagadki Księżyca – według artykułów M. Szemiakina, S. Iwanowa i A. Briuchonienki oraz A. Abramowa z czasopisma „Technika mołodioży” 1969, nr 5

Kroki w nieznane 5

Piąty tom wydany został w roku 1974. Ma 425 stron. Wyboru dokonał Lech Jęczmyk.

Fakty, hipotezy, zagadki

  • Człowiek nie jest samotny we wszechświecieAndrzej Trepka
  • Czekając na kosmitów – Krzysztof W. Malinowski
  • Wiedza znikąd – Aleksander Gorbowski

Kroki w nieznane 6

Szósty tom wydany został w roku 1976. Ma 289 stron. Wyboru dokonał Lech Jęczmyk.

Fakty, hipotezy, zagadki

  • Ryzyko prorokowaniaArthur C. Clarke
  • Wędrując po wszechświatach – Krzysztof W. Malinowski
  • Tajemnicza sieć na globusie – Mikołaj Bondaruk

Kroki w nieznane 2005

Tom wydany został w roku 2005, po prawie trzydziestu latach przerwy, nakładem wydawnictwa Solaris. Ma 512 stron. Oprócz Lecha Jęczmyka wyboru dokonał również Konrad Walewski. ISBN 83-89951-34-7.

Kroki w nieznane 2006

Tom wydany został pod koniec roku 2006 nakładem wydawnictwa Solaris. Ma 550 stron. Wyboru dokonał Konrad Walewski. ISBN 83-89951-71-1.

Kroki w nieznane 2007

Tom wydany został 30 listopada 2007 nakładem wydawnictwa Solaris. Liczy 520 stron. Wyboru dokonał Konrad Walewski. ISBN 978-83-89951-72-4.

Kroki w nieznane 2008

Tom wydany został 10 lutego 2009 nakładem wydawnictwa Solaris. Liczy 500 stron. Wyboru dokonał Mirek Obarski. ISBN 978-83-89951-98-4.

  • Ostatnia z form P – James Van Pelt
  • Jezus Chrystus, ReanimatorKen MacLeod
  • Okanoggan Falls – Carolyn Ives Gilman
  • ŚmiercionauciTed Kosmatka
  • LuminousGreg Egan
  • Odmiana Bowdlera – James Lovegrove
  • DamaszekDaryl Gregory
  • Ostatni winnebagoConnie Willis
  • Kobieta po przejściach – Reginald Bretnor(inne języki)
  • Złotousty diabełKir Bułyczow
  • Milczenie we Florencji – Ian Creasey
  • Trzecia osoba – Tony Ballantyne
  • Poza konstelacją OrłaAlastair Reynolds
  • Akcja prewencyjna – Charlie Rosenkrantz
  • Kambierz i Żelazny Baron. Baśń ekonomicznaDaniel Abraham
  • MemorareGene Wolfe
  • Ostatni kontaktStephen Baxter

Kroki w nieznane 2009

Tom wydany został 7 grudnia 2009 nakładem wydawnictwa Solaris. Liczy 614 stron. Wyboru dokonał Mirek Obarski. ISBN 978-83-7590-044-6.

  • Nowy rozdział – Tony Ballantyne
  • MarvinGustavo Nielsen
  • Dom Maga – Meghan McCarron
  • Mała bogini – Ian McDonald
  • Ludzie piasku i popiołuPaolo Bacigalupi
  • Szkaradne kuraki – Howard Waldrop(inne języki)
  • ZbawicielNancy Kress
  • Prorok z wyspy FloresTed Kosmatka
  • Syndrom Łazarza – Aleksiej Kaługin
  • Duma i Prometeusz – John Kessel(inne języki)
  • GloriaGreg Egan
  • Stygmaty – Julia Ostapienko
  • Usiądźcie wszyscy wraz…Connie Willis
  • Zaślubiny ze Słońcem – Rachel Swirsky
  • Przyjęcie pożegnalneEric Brown
  • Imperator i MaulaRobert Silverberg

Kroki w nieznane 2010

Tom wydany został 7 grudnia 2010 nakładem wydawnictwa Solaris. Liczy 582 strony. Wyboru dokonał Mirek Obarski. ISBN 978-83-7590-064-4.

  • RzeczyPeter Watts
  • Betonowa dżunglaCharles Stross
  • Mrożona panna młoda – Will McIntosh
  • Eros, filia, agape – Rachel Swirsky(inne języki)
  • Boże napędyJohn Scalzi
  • Boża MaszyneriaTed Kosmatka
  • Wisznu w Kocim Cyrku – Ian McDonald
  • Me-gi-do – Julia Zonis
  • Warunkowana miłość – Felicity Shoulders
  • Fatalna sztukaIan R. MacLeod
  • Cykl życia oprogramowaniaTed Chiang

Kroki w nieznane 2011

Tom[5] wydany został 29 listopada 2011 nakładem wydawnictwa Solaris. Liczy 550 stron. Wyboru dokonał Mirek Obarski. Na język polski przetłumaczyli: Anna Klimasara, Jolanta Pers, Martyna Plisenko, Tomasz Walenciak[6]. ISBN 978-83-7590-078-1.

  • Tegoroczne zdjęcie klasoweDan Simmons
  • Superbohater trzeciej kategorii – Charles Yu
  • Błękit i złoto – K.J. Parker(inne języki)
  • Prorocze światłoTed Kosmatka
  • Przynęta doskonała – Tony Pi
  • Pamięć jest czymś jak dom – Will Ludwigsen
  • Przenicowany światMarina i Siergiej Diaczenko
  • Twoje cierpienie nas ochroni – Mercurio D. Rivera
  • Stereogram Szarego Fortu w dniach jego chwały – Paul M. Berger
  • PalimpsestCharles Stross
  • RozpaczJurij Niestierienko

Kroki w nieznane 2012

Tom wydany został 16 grudnia 2012 nakładem wydawnictwa Solaris. Liczy 590 stron. Wyboru dokonał Mirek Obarski. ISBN 978-83-7590-189-4.

  • Wrzawa śmiertelnychRobert Shearman
  • Żywiciele – Aleksandr Zołotko
  • Orzeł adackiBradley Denton
  • Rybak z Morza ŚródlądowegoUrsula K. Le Guin
  • Otwórz oczy – Paul Jessup
  • Dołącz, całuj, leć – Suzanne Church
  • Automatyczna Niania Dacy’egoTed Chiang
  • Lotnik i dziewczyna – Olga Onojko
  • Przypadek śmierci i mioduNeil Gaiman
  • Steam Girl – Dylan Horrocks
  • Kochanek doskonałyDan Simmons

Kroki w nieznane 2013

Tom wydany został w grudniu 2013 nakładem wydawnictwa Solaris. Liczy 584 strony. Wyboru dokonał Mirek Obarski. ISBN 978-83-7590-160-3.

Kroki w nieznane 2014

Tom wydany został 6 grudnia 2014 nakładem wydawnictwa Solaris. Liczy 582 strony. Wyboru dokonał Mirek Obarski. ISBN 978-83-7590-189-4.

  • Tęsknota za Langalaną - Mercurio D. Rivera
  • Zdobycz ojca – Christopher Green
  • PierworodnyBrandon Sanderson
  • Wędrująca ZiemiaLiu Cixin
  • Szmaciarz – Priya Sharma(inne języki)
  • Ostatnia rafa – Gareth L. Powell(inne języki)
  • Nurek – Braulio Tavares
  • Rekin! Rekin! – Ray Cluley
  • Krzyż św. Jerzego – Wiktor Toczinow
  • Pogromca smoka z Merebarton – K.J. Parker(inne języki)
  • Nasza krew – Ina Goldin
  • Głębia siwego oceanu – Jonathan Sherwood
  • PułkownikPeter Watts
  • Zatwardziali kryminaliściJonathan Lethem
  • Dziewięć śmierci doktora Valentine"a – John Llewellyn Probert

Nagrody

Plebiscyt portalu „Katedra” – FANTASTYKA 2013:

  • Najlepsze opowiadanie fantastyczne zagranicznego autora, II miejsce Brandon Sanderson – „Nowa dusza cesarza” i III miejsce K.J. Parker – „Mapy zostawmy innym”, oba teksty z tomu Kroki w nieznane 2013 (w tym roku zakwalifikowano jako opowiadanie – jednorazowo – mikropowieść, która wygrała plebiscyt; był to utwór Rogera Żelaznego „Ciemna noc październikowa”. wydany w FWS 04/2013).

Sfinks 2014 (za rok 2013):

  • Zagraniczne opowiadanie roku: Brandon Sanderson „Nowa dusza cesarza”, Kroki w nieznane 2013

Sfinks 2013 (za rok 2012):

  • Zagraniczne opowiadanie roku: Ted Chiang „Automatyczna Niania Dacy’ego”, Kroki w nieznane 2012

Plebiscyt portalu „Katedra” – FANTASTYKA 2012:

  • Najlepsze opowiadanie fantastyczne zagranicznego autora, I miejsce: Neil Gaiman „Przypadek śmierci i miodu”, Kroki w nieznane 2012

Sfinks 2011 (za rok 2010):

  • Zagraniczne opowiadanie roku: Ted Chiang „Cykl życia oprogramowania”, Kroki w nieznane 2010

Plebiscyt portalu „Katedra” – FANTASTYKA 2010:

  • Najlepsze opowiadanie fantastyczne zagranicznego autora, I miejsce: Ted Chiang „Cykl życia oprogramowania”, Kroki w nieznane 2010
  • Najlepsza antologia, I miejsce: Kroki w nieznane 2010

Sfinks 2010 (za rok 2009):

  • Zagraniczne opowiadanie roku: Ian McDonald “Mała bogini”, Kroki w nieznane 2009

Plebiscyt portalu „Katedra” – FANTASTYKA 2009:

  • Najlepsze opowiadanie fantastyczne zagranicznego autora, I miejsce: Ian McDonald „Mała bogini”, Kroki w nieznane 2009
  • Najlepsza antologia, II miejsce: Kroki w nieznane 2009

Sfinks 2006 (za rok 2005):

  • Książka Roku: Kroki w nieznane 2005
  • Zagraniczne opowiadanie roku: Ted Chiang „72 litery”, Kroki w nieznane 2005

Przypisy

  1. a b c Maciej Parowski: Czas fantastyki. Szczecin: Glob, 1990, s. 22-23. ISBN 83-7007-193-7.
  2. a b c d e ArkadiuszA. Witecki ArkadiuszA., RECEPCJA NAJNOWSZEJ ROSYJSKIEJ LITERATURY SCIENCE FICTION I FANTASY W POLSKIEJ PRASIE OPINIOTWÓRCZEJ NA PRZEŁOMIE STULECI, „Przegląd Humanistyczny”, 422 (01), 2009, s. 99–112, ISSN 0033-2194 [dostęp 2022-04-16]  (pol.).
  3. a b c Kroki w nieznane [online], Kroki w nieznane [dostęp 2022-04-16]  (pol.).
  4. Jęczmyk, Lech [online], sf-encyclopedia.com [dostęp 2022-03-09]  (ang.).
  5. Zobacz recenzję tomu: „Różnorodność kluczem” (na portalu „Katedra”)
  6. Kroki w nieznane 2011, tom 7 [online] [dostęp 2012-09-14] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-20] .