Palladion

Ten artykuł od 2022-10 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Palladion

posążek w mitologii greckiej
Odyseusz i Diomedes wykradający palladion (scena z wazy greckiej)
Wygląd	posążek Pallas Ateny
Właściciel	Troja

Palladion (stgr. παλλάδιον palládion, łac. palladium) – w mitologii greckiej i rzymskiej magiczny posążek Ateny o przydomku Pallas.

Według mitu palladion miał być przez Zeusa zrzucony z Olimpu Dardanosowi lub jego potomkowi Ilosowi – założycielowi Troi. Ponieważ według wierzeń Troi nie można było zdobyć, dopóki palladion będzie się znajdował w tamtejszej świątyni Ateny, Diomedes z Odyseuszem (w innej wersji Demofont) nocą wykradli święty posążek.

Według odmiennej wersji mitu Grecy zdobyli jedynie kopię posążka, a oryginał uniósł ze sobą Eneasz podczas ucieczki z Troi.

Późniejsze legendarne palladiony greckie (m.in. w Argos, Sparcie, Pellene, Atenach, na Samotrace) oraz rzymskie (w Lawinium, Rzymie) miały tradycyjnie pochodzenie trojańskie. W rzeczywistości były to najstarsze (poza ksoanonami) wizerunki sakralne, obecnie znane jedynie z przedstawień malarstwa wazowego. Wyciosane z drewna, miały prymitywną formę i odziane w szaty i zbroję, otaczane były niezwykłą czcią. Być może inspirowały wyobrażenie Ateny Promachos i tkwiły w genezie tropajonu.

Bibliografia

• Słownik kultury antycznej. Ryszard Kulesza (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 371. ISBN 978-83-235-0942-4.
• Słownik kultury antycznej. Lidia Winniczuk (red.). Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1988, s. 320-321. ISBN 83-214-0406-5.