Rozprawy i szkice

Rozprawy i szkice – zbiór esejów i publicystyki literackiej Stanisława Lema po raz pierwszy wydany nakładem Wydawnictwa Literackiego w roku 1975 jako 19. pozycja serii "Dzieł wybranych" autora. W częściowo zmienionym wyborze wznowiony jako Mój pogląd na literaturę.

Dzieło jest podzielone na trzy części. Pierwsza część zawiera eseje literackie, druga - omówienia wybranych pozycji literatury (m.in. posłowia z serii wydawniczej WL „Stanisław Lem poleca”), trzecia - artykuły dotyczące nauki i technologii.

Spis utworów

• Do moich Czytelników („Polska” 1973)

• Część pierwsza
  • Niebezpieczne związki („Nowa Kultura” 1962)
  • Głos autora w dyskusji nad »Filozofią przypadku« (1970; dyskusja odbyła się w Instytucie Badań Literackich, zapis z dyskusji opublikował „Pamiętnik Literacki” w 1971)
  • Wyznania antysemioty („Teksty” 1970)
  • Tzvetana Todorova fantastyczna teoria literatury („Teksty” 1973)
  • O niekonsekwencji w literaturze („Teksty” 1974)

• Część druga
  • O Dostojewskim niepowściągliwie (po raz pierwszy w zbiorze Wejście na orbitę 1962; esej o książce S. Mackiewicza Dostojewski, 1957)
  • »Lolita« czyli Stawrogin i Beatrycze („Twórczość” 1962)
  • Miniatura nihilisty („Twórczość” 1963; esej o książce I. Iredyńskiego Dzień oszusta, 1962)
  • Przedmowa do »Torpedy czasu« A. Słonimskiego (1966)
  • Posłowie do »Wojny światów« H.G. Wellsa
  • Posłowie do »Ubika« Ph. Dicka (1974)
  • Posłowie do »Niesamowitych opowieści« S. Grabińskiego (1974)

• Część trzecia
  • Dokąd idziesz, świecie? (po raz pierwszy w zbiorze Wejście na orbitę 1962)
  • »Summa technologiae«. Wprowadzenie do dyskusji (dyskusja odbyła się w redakcji „Studiów Filozoficznych” w 1964, zapis z dyskusji, wraz z wprowadzeniem i posłowiem Autora, opublikowały „Studia Filozoficzne” w 1965)
  • »Summa technologiae«. Posłowie do dyskusji
  • Rozmyślania na ćwierćwiecze („Miesięcznik Literacki” 1969)
  • Nauka ziemska i cywilizacje kosmiczne („Problemy” 1970)
  • Refleksje 1974 („Kultura” 1974)
  • O poznaniu pozazmysłowym (1974)