Tadeusz Breyer
Imię i nazwisko | Tadeusz Aleksander Teofil Breyer | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | 15 października 1874 | ||
Data i miejsce śmierci | 15 maja 1952 | ||
Narodowość | polska | ||
Dziedzina sztuki | rzeźba, medalierstwo | ||
Ważne dzieła | |||
| |||
Odznaczenia | |||
|
Tadeusz Breyer (ur. 15 października 1874 w Mielcu, zm. 15 maja 1952 w Warszawie) – polski rzeźbiarz i medalier, projektant monet, wieloletni profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, członek m.in. grupy Rytm.
Życie i twórczość
Urodził się 15 października 1874 w Mielcu. W latach 1894–1898 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie u Alfreda Dauna, a następnie w Akademii we Florencji[2]. W 1904 przeniósł się do Warszawy, gdzie od 1910 aż do śmierci (z przerwami w okresach obu wojen światowych) uczył w Szkole Sztuk Pięknych[a][b][2]. W czasie jego pracy pedagogicznej stołeczna uczelnia, obok Akademii w Krakowie, pozostawała jednym z dwóch głównych ośrodków kształcenia w zakresie rzeźby w Polsce[3]. Do grona uczniów Breyera zaliczali się m.in.: Marian Wnuk[4], Stanisław Horno-Popławski[5], Józef Gosławski[6], Bazyli Wojtowicz[7], Bohdan Pniewski[3], Ludwika Nitschowa[8], Alfons Karny[9], Franciszek Strynkiewicz[10] oraz Magdalena Gross[11].
Tadeusz Breyer należał m.in. do Stowarzyszenia „Rzeźba”, Spółdzielni ŁAD[2] oraz grupy Rytm (od 1929)[12]. Zasiadał także w Radzie Artystycznej Spółdzielni Forma[13] oraz pozostawał członkiem Bloku ZAP[14].
Twórca uczestniczył w licznych konkursach artystycznych, m.in. na pomnik Józefa Ignacego Kraszewskiego w Warszawie w 1929 oraz na pomnik i dzielnicę Józefa Piłsudskiego w Warszawie w 1936[15]. Zasiadał również w komisjach konkursowych jako juror (np. w konkursie na Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego i Powstańca Śląskiego w 1936)[16].
W początkowej fazie twórczości Breyera dominowały motywy symboliczne oraz portrety osób współczesnych i postaci historycznych[17]. Zajmował się także medalierstwem (np. Medal Pamiątkowy XV-lecia Odzyskania Morza[18]) i projektowaniem monet[17]. Jego pracownia i większość dorobku rzeźbiarskiego uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej[17]. Jednym z jego sukcesów w okresie międzywojennym było zwycięstwo w konkursie na pomnik Józefa Sowińskiego, który odbył się w 1931[19][17]. W 1938, m.in. za ten właśnie pomnik, otrzymał Nagrodę Plastyczną m.st. Warszawy[17]. Rok wcześniej, na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu, artysta wyróżniony został złotym medalem i Grand Prix za cykl medali pamiątkowych[20].
Rzeźby Breyera cechowała wierność naturze, silnie podkreślona statyka oraz zwartość formy[17]. Jego dorobek twórczy wystawiano m.in. w Instytucie Propagandy Sztuki oraz w Zachęcie[17]. Jego dzieła (Europa i Ameryka) znalazły się również na statku transoceanicznym MS Piłsudski[21].
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 111-1-4)[22].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 22 lipca 1952)[23]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933)[24]
Uwagi
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Posąg ten znalazł się w Rotundzie Honorowej pawilonu polskiego na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu.
- ↑ a b c Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 219. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ a b Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 218. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 209. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 214. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 237. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 217. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 221. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 223. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 225. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 242. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 114. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 226. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 227. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 296-297. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 279. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ a b c d e f g Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 220. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ 15. rocznica odzyskania dostępu do Bałtyku, 1920-1935 wraz z legitymacją. muzeumwarszawy.pl. [dostęp 2024-05-04].
- ↑ Pomnik doczekał się realizacji 6 lat później.
- ↑ Tadeusz Breyer, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2010-03-05] .
- ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 273. ISBN 83-89729-40-7.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: TADEUSZ BREYER, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-31] .
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za zasługi na polu pracy kulturalno-oświatowej”.
Bibliografia
- Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005. ISBN 83-89729-40-7.
Linki zewnętrzne
- Piotr Szubert: Tadeusz Breyer. culture.pl, 2002-02. [dostęp 2024-05-04].
- PWN: 3880639