Wielka Synagoga w Łodzi

Wielka Synagoga w Łodzi (Dajczeszil)
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Budulec

murowana

Architekt

Adolf Wolff

Data budowy

1881–1887

Data zburzenia

10 na 11 listopada 1939 (podpalona)
rozebrana wiosną 1940

Tradycja

reformowana

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wielka Synagoga”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wielka Synagoga”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wielka Synagoga”
Ziemia51°46′12″N 19°27′14″E/51,770000 19,454000
Multimedia w Wikimedia Commons

Wielka Synagoga (Dajczeszil) w Łodzi – łódzka synagoga zbudowana z funduszy łódzkich fabrykantów, m.in.: Izraela Poznańskiego, Joachima Silbersteina i Karola Scheiblera przy ulicy Spacerowej 2 (obecnie al. Tadeusza Kościuszki 2). Była największą i najpiękniejszą synagogą przedwojennej Łodzi[1].

Projekt wykonał Adolf Wolff ze Stuttgartu, znany projektant i budowniczy obiektów sakralnych, między innymi: Matthäuskirche w Stuttgarcie (1876-81) i synagoga w Stuttgarcie (1859-61). Będąc architektem niemieckim nie mógł wówczas swobodnie wykonywać swojego zawodu w Polsce, dlatego przedkładane władzom plany sygnował architekt miejski Hilary Majewski. Budowa rozpoczęła się w 1881. Synagoga była wyraźnie wyższa od otaczających ją budynków, a efekt potęgował cokół pod budynkiem. Ogrodzenie i zieleń wokół synagogi wyodrębniały ją z otoczenia[2][3].

Synagoga była przeznaczona dla żydowskiej burżuazji, zasymilowanej z polską kulturą. Wstęp do świątyni umożliwiały tylko specjalne przepustki, wydawane najbogatszym Żydom, przede wszystkim tym, którzy sponsorowali jej budowę. W okresie międzywojennym kazania były w języku polskim, a w narodowe święta polskie odbywały się uroczystości patriotyczne.

Podpaloną przez Niemców z 10 na 11 listopada 1939 budowlę rozebrano w 1940. Po wojnie nie została odbudowana – na jej miejscu znajduje się parking z pamiątkowym kamieniem[2][3].

Galeria

  • Rzut synagogi
    Rzut synagogi
  • Fasada synagogi
    Fasada synagogi
  • Synagoga i pałac Hertza
    Synagoga i pałac Hertza
  • Wnętrze synagogi
    Wnętrze synagogi
  • Obelisk upamiętniający synagogę
    Obelisk upamiętniający synagogę
  • Obelisk z fasadą upamiętniający synagogę
    Obelisk z fasadą upamiętniający synagogę

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ [https://polska-org.pl/7691045,Lodz,Wielka_Synagoga_w_Lodzi_dawna.html Wielka Synagoga w Łodzi (dawna) Dajczeszil]. polska-org.pl. [dostęp 2022-11-08].
  2. ↑ a b VIRTUAL RECONSTRUCTION OF SYNAGOGUES IN LODZ - Great Synagogue of Lodz (Reform Synagogue) – corner of Kościuszki/Zielona 9 –a “quasi-freestanding” Synagogue; s:187-190. www.researchgate.net. [dostęp 2022-11-16].
  3. ↑ a b Maria Piechotka i Kazimierz Piechotka: Bramy Nieba Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLINWarszawa, 2017, s. 592, język polski, ISBN 978-83-942344-2-3

Bibliografia

  • Synagoga przy ul. Promenadowej 2 i Zielonej 8. Wirtualny Sztetl. [dostęp 2018-09-25].
  • JacekJ. Walicki JacekJ., Synagoga przy ulicy Promenadowej (później Kościuszki) 2 i Zielonej 8 – synagoga reformowana i jej poprzedniczki, [w:] Synagogi i Domy Modlitw w Łodzi (do 1939 r.), Łódź 2000, s. 40, ISBN 83-912403-9-8 [dostęp 2018-09-25] .
  • p
  • d
  • e
Miejsca kultu wielokulturowej Łodzi
Judaistyczne
Prawosławne
Protestanckie
Rzymskokatolickie
Starokatolickie