YIVO

Ten artykuł od 2022-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

YIVO (jid. ‏ייִוואָ‎) – instytucja naukowa założona w 1925 roku w polskim podówczas Wilnie, pod nazwą Żydowski Instytut Naukowy (jid. ייִדישער וויסנשאַפֿטלעכער אינסטיטוט / Jidiszer Wisnszaftlecher Institut). Skrót ten jest akronimem jego pierwotnej nazwy. Przemianowane na YIVO Institute for Jewish Research, od 1940 roku ma siedzibę w Nowym Jorku i prowadzi badania m.in. nad językiem jidysz.

Poza tym YIVO gromadzi, ratuje i przechowuje wszelkie źródła i materialne ślady dorobku kultury żydowskiej, a zwłaszcza Żydów aszkenazyjskich. W bibliotece instytutu w Nowym Jorku znajduje się ponad 360 tys. woluminów, z których najstarsze datowane są na początek XVI w. W archiwum przechowywanych jest ponad 22 mln różnego rodzaju dokumentów, fotografii, nagrań, plakatów, filmów i innych artefaktów.

Współtwórcą i kierownikiem wileńskiego oddziału instytutu był językoznawca Max Weinreich, który od 1940 roku pracował w YIVO w USA. Wileński oddział w okresie istnienia posiadał 40 000 woluminów oraz wiele cennych rękopisów, w tym dokumenty i listy Lwa Tołstoja, Icchoka Lejba Pereca, Alfreda Landaua czy Szolema Alejchema. Instytut organizował wystawy i wykłady wielu wybitnych osobistości, zajmował się zbieraniem i opracowywaniem materiałów naukowych, prowadził badania nad językiem, kulturą i folklorem, a także wspierał programy badawcze. Przy YIVO działało Muzeum Sztuki. W sierpniu 1935, na światowym zjeździe YIVO w Wilnie gościli między innymi malarz Marc Chagall i historyk Szymon Dubnow. W 1941 roku, po wkroczeniu Niemców do Wilna, do budynku Instytutu zwieziono dzieła i książki zrabowane z żydowskich bibliotek, muzeów i mieszkań prywatnych, a dodatkowo w budynku skoszarowano wojsko. Część ze zbiorów YIVO została zniszczona przez nazistów, część wywieziona w głąb Rzeszy, a część ukryta przez grupę Żydów pracujących dla Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg, w tym przez poetę Abrahama Suckewera, i wydobyta po wojnie.

Bibliografia

• Daniel Kac: Wilno Jerozolimą było. Rzecz o Abrahamie Sutzkeverze. Sejny: Pogranicze, 2003. ISBN 83-86872-51-9.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

Zobacz multimedia związane z tematem: YIVO

Zobacz hasło YIVO w Wikisłowniku

• Strona internetowa YIVO
• Alfabet jidysz opracowany przez YIVO oraz zasady jego transkrypcji w Wikisłowniku
• Żydowski Instytut Naukowy: jego cele i zadania, Wilno 1930 (kopia cyfrowa)