Zapaliczka cuchnąca

Zapaliczka cuchnąca
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

selerowate

Rodzaj

zapaliczka

Gatunek

zapaliczka cuchnąca

Nazwa systematyczna
Ferula assa-foetida L.
Sp. pl. 1:248. 1753
Multimedia w Wikimedia Commons

Zapaliczka cuchnąca, zakrzewka cuchnąca, asant cuchnący, asafetyda (Ferula assa-foetida) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych. Występuje na piaszczystych i kamienistych pustyniach w północnych rejonach Indii, w Iranie i Afganistanie, niekiedy jest uprawiana w południowej Europie.

Morfologia

Bylina
W górnej części rozłożysta, do 1-1,5 m wysokości i intensywnej, niemiłej woni. Grubość łodygi dochodzi do 8 cm średnicy
Liście
Wielkie, do 1 m długości, wielokrotnie parzystosieczne
Kwiaty
Drobne, zebrane w kuliste żółte, żółtozielone baldachy. Okres kwitnienia przypada na kwiecień–maj
Owoc
W kolorze brązowym, do 3 cm długości, w kształcie jajowato-eliptycznym, owłosiony, rozpadający się na dwie rozłupki
Korzeń
Typu burakowego, gruby i mięsisty, co roku wydaje nową, dość szybko więdnącą rozetę liściową, z której wyrasta łodyga

Zastosowanie

  • Roślina lecznicza, stosowana w lecznictwie ludowym. W korzeniach i kłączach zawarty jest sok mleczny, w którym znajduje się gumożywica tzw. asa foetida, zwana inaczej asafetydą stosowaną w lecznictwie. Lek używany jest między innymi przeciw histerii, w żółtaczce, w przypadku puchliny wodnej, w chorobach żołądka. W małych ilościach pobudza trawienie i działa uspokajająco.
    Skutki uboczne – mogą występować podrażnienia układu przewodu pokarmowego.
  • Roślina przyprawowa. Do tego celu służy stężała, zbrylona gumożywica (asafetyda). W początkowej fazie jest w kolorze szarożółtym, następnie czerwonobrunatnym. Używana w formie drobno ziarnistej lub jako proszek. Posiada ostry i gorzkawy smak. W swym zapachu trochę podobna do zapachu czosnku.
 Osobny artykuł: Asafetyda.

Zbiór

Gumożywicę (asafetyda) pozyskuje się poprzez nacięcie górnej części korzeni, które nacina się kilka razy w roku. Na wolnym powietrzu wypływający sok mleczny tężeje w bryły, o masie dochodzącej nawet do 1 kg.

Przypisy

  1. ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
  2. ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01]  (ang.).

Bibliografia

  • Rośliny przyprawowe, PWRiL W-wa, 1983, ISBN 83-09-00456-7
  • Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
  • Catalana: 0081030
Identyfikatory zewnętrzne:
  • BioLib: 128866
  • EoL: 482107
  • Flora of North America: 250063132
  • GBIF: 3034685
  • identyfikator iNaturalist: 790227
  • IPNI: 842190-1
  • ITIS: 505943
  • NCBI: 52471
  • identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2808328
  • Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:842190-1
  • identyfikator Tropicos: 1702726
  • USDA PLANTS: FEAS2