Dan džamija u Bosni i Hercegovini

Grafički prikaz stradanja bh. umeta (uključujući službenike i objekte IZ u BiH), tokom Rata 1992—1995

Dan džamija je simbolično obilježavanje muslimana (najvećim brojem Bošnjaka) u Bosni i Hercegovini na spomen rušenja Ferhadije u Banjoj Luci 7. maja 1993. godine, kao i ostalih 613 džamija, 218 mesdžida, 69 mekteba, četiri tekije, 37 turbeta i 405 drugih vakufskih objekata.^[1] Na teritoriji pod kontrolom Vojske Republike Srpske i ostalih paravojnih srpskih snaga srušene su 534 džamije,^[1] a na teritoriji koju je kontrolisalo Hrvatsko vijeće odbrane 80 džamija.^[1]^[2]^[3] Za vrijeme Rata u Bosni i Hercegovini 1992—1995. uništeno je ili oštećeno više od 80 posto od 1.144 džamije, koliko ih je bilo u BiH prije 1992. godine.^[4]

Džamije u BiH

Džamije u Bosni i Hercegovini su tokom Rata 1992—1995. uglavnom rušene do temelja — na prostorima koji su bili pod kontrolom Vojske Republike Srpske i Hrvatskog vijeća odbrane.^[5] Nekoliko godina poslije rata, džamije na prostoru Bosne i Hercegovine su većinom obnovljene.

Neke od poznatijih srušenih džamija na teritoriji Bosne i Hercegovine su:

Ahmed-agina džamija, Vitez;
Aladža, Foča;
Arnaudija, Banja Luka;
Atik džamija, Bijeljina;
Azizija, Šamac;
Begova džamija Brčko;
Careva džamija, Foča;
Carska džamija, Bileća;
Čelebića džamija, Nevesinje;
Džamija Esme Sultanije, Jajce;
Džamija Sefer-age Begovića, Berkovići;
Dživar, Trebinje;
Ferhadija, Banja Luka;
Gradska džamija, Kozarska Dubica;
Hadži Omerova džamija, Banja Luka;
Hamza-begova džamija, Sanski Most;
Jusuf-agina džamija, Gradiška;
Karađoz-begova džamija, Mostar;
Šišman Ibrahim-pašina džamija, Počitelj;
Trzanska džamija, Žepče.

Ferhadija

Ferhat-pašina džamija se nalazi u Banjoj Luci i spada u sami vrh najstarijih džamija u Bosni i Hercegovini. Izgrađena je 1579. godine u klasičnom otomanskom stilu i predstavlja jedno od najuspješnijih arhitektonskih ostvarenja bosanske arhitekture 16. vijeka. Ferhadija je uvrštena u kulturnu baštinu Bosne i Hercegovine 1950. godine. Ferhadija je odlukom Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.^[6] Ferhadija je srušena 7. maja 1993. godine.^[7]^[8] Islamska zajednica Bosne i Hercegovine je 2001. godine dobila urbanističku saglasnost za ponovnu izgradnju džamije. Međutim, pri polaganju kamena-temeljca 7. maja 2001. godine došlo je do nereda i protesta od srpskih nacionalista; nekoliko bošnjačkih vjernika je povrijeđeno, a jedna osoba je nekoliko dana kasnije preminula usljed povreda.^[9]

Rekonstrukcija Ferhadije je trajala nekoliko godina, da bi ova džamija svečano bila otvorena 7. maja 2016. godine.^[8]^[10]

Galerija

Ferhat-pašina džamija
Hamza-begova džamija
Gradska džamija u Prnjavoru
Ali-pašina džamija

Reference

^ ^а ^б ^в „Podsjećanje na 614 džamija porušenih u Bosni i Hercegovini”. balkans.aljazeera.net. 7. 5. 2014. Arhivirano iz originala 4. 5. 2018. g. Pristupljeno 4. 5. 2018.
^ Islamović, Mirza (7. 5. 2018). „U BiH se obilježava Dan džamija: Prije 25 godine srušena Ferhadija”. www.index.ba. Arhivirano iz originala 3. 4. 2019. g. Pristupljeno 3. 4. 2019.
^ Mujdžić, Samir (7. 5. 2018). „7. maj 1993. – dan kada je do temelja porušena banjalučka Ferhadija”. www.rtvvogosca.ba. Arhivirano iz originala 3. 4. 2019. g. Pristupljeno 3. 4. 2019.
^ „Dan džamija u Bosni i Hercegovini”. balkans.aljazeera.net. 7. 5. 2013. Arhivirano iz originala 4. 5. 2018. g. Pristupljeno 4. 5. 2018.
^ „Dan džamija u BiH: Kako su zločinci ubili ljepoticu Ferhadiju”. IGBD.org. Islamische Gemeinschaft der Bosniaken in Deutschland [Islamska zajednica Bošnjaka u Njemačkoj]. 7. 5. 2014. Arhivirano iz originala 4. 5. 2018. g. Pristupljeno 4. 5. 2018.
^ „Ferhad-pašina džamija (Ferhadija)”. KONS.gov.ba. 7. 5. 2003. Arhivirano iz originala 4. 5. 2018. g. Pristupljeno 4. 5. 2018.
^ „Dan kada je srušena Ferhadija: I dalje traje obnova znamenite Ferhat-pašine džamije u Banjoj Luci, srušene 7. maja 1993. godine”. Al Džazira. 7. 5. 2013. Arhivirano iz originala 4. 5. 2018. g. Pristupljeno 4. 5. 2018.
^ ^а ^б „Muftija banjalučki: Sjećanje na dan kada je srušena i obnovljena Ferhadija”. islamskazajednica.ba. 4. 5. 2018. Arhivirano iz originala 4. 5. 2018. g. Pristupljeno 4. 5. 2018.
^ Dedić, M. (27. 5. 2015). „Badić usmrćen kamenjem, ubice i danas na slobodi”. AVAZ.ba. Arhivirano iz originala 4. 2. 2016. g. Pristupljeno 4. 5. 2018.
^ „Otvorena Ferhadija u Banjaluci”. RTS.rs. 7. 5. 2016. Arhivirano iz originala 4. 5. 2018. g. Pristupljeno 4. 5. 2018.

Literatura

Dierks, Dennis (2011). „Zerstörung und Wiederaufbau der Ferhadija-Moschee” (PDF). Religion & Gesellschaft in Ost und West. Zürich: Institut G2W. 2: 12—14. Arhivirano iz originala (PDF) 13. 4. 2019. g. COBISS.SR 33919325
Halilović, Nezim (5. 5. 2017). „Dan džamija: 1993–2017. godina”. rijaset.islamskazajednica.ba. Medžlis IZ Sarajevo – Džamija Kralj Fahd: Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini. Arhivirano iz originala (tekst hutbe) 4. 5. 2018. g. Pristupljeno 4. 5. 2018.
Karčić, Hikmet (2016). „Nasilje i sjećanje”. Novi Muallim. Sarajevo: Udruženje Ilmijje Islamske zajednice u BiH. 17 (65): 23—26. COBISS.BH 8843014
Muratović, Rasim (2010). „Uništavanje historijskih, kulturnih i vjerskih objekata islamske arhitekture u Bosni i Hercegovini u periodu agresije 1992-1995.”. Novi Muallim. Sarajevo: Udruženje Ilmijje Islamske zajednice u BiH. 11 (42): 100—105. COBISS.BH 8843014

Spoljašnje veze

Dan džamija (IZ u BiH, 6. 5. 2015)
Dan džamija (Al Džazira, kat.)
Dan džamija (Tuzlanski.ba, kat.)
Džamija je duhovno gnijezdo svakog muslimana (N1/Anadolija, 7. 5. 2017)
Biser islamske arhitekture: Na današnji dan srušena džamija Ferhadija (Radiosarajevo.ba, 7. 5. 2017)
Dan džamija u BiH počinje hutbom o značaju džamija i džemata (Vijesti.ba, 5. 5. 2017) Архивирано на сајту Wayback Machine (5. мај 2023)
7. maj obilježava se kao Dan džamija: Na današnji dan srušena najpoznatija džamija – Ferhadija (RTV TK, 7. 5. 2017)
Dan džamija u BiH (Magazin Plus / Rijaset.ba)