Antik Roma felsefesi

Antik Roma felsefesi, büyük oranda Antik Yunan felsefesinden ve özel olarak Helenistik felsefeden etkilenmiştir. Felsefe tarihi için kayda değer dönüm noktaları bu dönemde gerçekleşmiştir. Roma'da felsefeye ilgiyi Akademik kuşkucu Karneades, Stoacı Babilli Diogenes ve Peripatetik Kritolaos uyandırmıştır.^[1]

Bu dönemde felsefenin merkezi olan Atina'ya Roma ve İskenderiye kentleri eklenmiştir.^[2]

Ana hatları

Roma felsefesi, sadece Latince yazılan felsefe eserlerini değil Roma vatandaşları tarafından yazılan Yunanca eserleri de içerir. Latince yazan filozoflardan en önemlileri Lucretius, Cicero ve Genç Seneca'dır. Yunanca bu dönemde saygınlığını koruyan bir dil olarak tercih ediliyordu. Aynı zamanda Roma İmparatoru olan Marcus Aurelius, kimi eserlerini bu dilde vermiştir. Sonrasında Hristiyanlığın Roma'da yayılmasıyla Augustinus'un Hristiyan felsefesi Roma'da gelişmeye başladı. Boethius, Orta Çağ'ın ilk döneminde Yunan felsefesine ilişkin temel kaynak olmuştur.^[1]

Filozoflar genellikle mensup oldukları ekollere göre sınıflandırılırken Roma döneminde eklektik inançlar ve öğretiler yaygındı. Stoacılık veya Epikourosçuluk yanında Aristoteles veya Platon'un düşünceleri, sonraki dönem ise Hıristiyanlık harmanlanıyordu.

Tarihi

Felsefeye hayranlık hukukçular ve aristokratlar arasında yaygınken İmparator Hadrianus buna ek olarak filhelenizm ile öne çıkıyordu. Hadrianus'un bizzat Epiktetos ve Favorinus'un derslerine katıldığını biliyoruz. Aynı zamanda, kendisinin Atina'yı yeniden bir kültür merkezi haline getirme projesi de vardı.^[3] Onun zamanına kadar felsefeye ilgi imparatorlar arasında görülmemiş şeydi. Felsefeye hayranlık, imparatorlar Neron, Julianus ve Marcus Aurelius'ta da görülmüştür. Hatta son ikisi filozof kabul ediliyor.

Flavius Hanedanı'nın otokratik yönetimi sırasında bir grup filozof belirgin olarak Domitianus ve Vespasianus döneminde emperyal hareketlere karşı ses çıkardı. Bu da Vespianus'un Gaius Musonius Rufus dışındaki tüm filozofları Roma'dan sürmesiyle sonuçlandı. Sonra, o da sürgün edildi.^[4] Muhalefet edenlerin çoğu Stoacı olduğundan bu olay, daha sonra Stoacı Muhalefet olarak anıldı. Stoacılar arasında olay çokça tartışıldı ancak "Stoacı Muhalefet" terimi 19. yüzyılda icat edildi.^[5]

Düşünce okulları

Akademik şüphecilik

• Cicero (M.Ö 106 – 43)
• Favorinus (d. 80 – d. 160 )

Christian

• İskenderiyeli Klement (150 – 215)
• Augustinus (354 – 430 )

Kinizm – Kinik felsefe İmparatorluk dönemi boyunca etkili oldu.^[6]

• Kinik Demetrius

Epicurean

• Sidonlu Zeno (M.Ö 150–75)
• Alcaeus and Philiscus (150 BC)
• Phaedrus (M.Ö 138–70)
• Gaius Amafinius (M.Ö 125 )
• Titus Pomponius Atticus (M.Ö 110 –33)
• Philodemus (M.Ö 110–50)
• Titus Albucius (M.Ö 105)
• Rabirius (M.Ö 100)
• Patro (M.Ö 70)
• Siro (M.Ö 50)
• Catius (M.Ö 50)
• Lucretius (M.Ö 94–55)

Platonizm

• Alcinous (MS 2.yy)

Neoplatonizm

• Plotinus (205 – 278AD)
• Porphyry (232 – 304 AD)
• Julian (331 – 363 AD)
• Iamblichus (242 – 327 AD)
• Damascius (462 – 540 AD)
• Simplicius of Cilicia (490 – 560 AD)
• Boethius (472 – 524 AD)

Neopythagorean

• Quintus Sextius the Elder (40 BC)
• Sotion (~1st century AD)
• Nigidius Figulus (98 BC - 45)
• Secundus the Silent (2nd century AD)
• Iamblichus (245 AD - 325)

Peripatetic

• Alexander of Aphrodisias (3rd century AD)

Pyrrhonist

• Theodas of Laodicea (2nd century AD)
• Menodotus of Nicomedia (2nd century AD)
• Sextus Empiricus (2nd century AD)

Sextii

• Sotion (Pythagorean) (200 – 170 BC)
• Papirius Fabianus (1st century AD)
• Crassicius Pasicles (?)

Stoic

• Publius Rutillius Rufus (158–75 BC)
• Lucius Aelius Stilo Praeconinus (154–74 BC)
• Diodotus the Stoic (130–59 BC)
• Marcus Vigellius (125 BC)
• Quintus Lucilius Balbus (125 BC)
• Antipater of Tyre (100–45BC)
• Cato the Younger (95–46 BC)
• Porcia Catonis (70–43 BC)
• Apollonides (46 BC)
• Quintus Sextius the Elder (40 BC)
• Seneca the Younger (4 BC – 65 AD)
• Attalus (25 AD)
• Papirius Fabianus (30 AD)
• Musonius Rufus (30–100 AD)
• Epictetus (55–135 AD)
• Marcus Aurelius (121–180 AD)

Kaynakça