Emery kuralı

Emery kuralı, sosyal parazitliğin yakın türler veya cinsler arasında görülme eğilimidir.

Tarih

1909'da böcek bilimci Carlo Emery, böcekler arasında görülen sosyal parazitliğin (örneğin kleptoparazitler), yakın akraba türler veya cinsler arasında görülme eğiliminde olduğunu belirtmiştir.^[1] Zamanla bu kural birçok başka olayda da fark edildi ve şu anda hepsi Emery kuralı kapsamında yer alıyor.^[2]

Doğada

Bu kural en iyi Hymenoptera'nın çeşitli taksonlarında görülür. Örneğin, yaban arısı Dolichovespula adulterina, kendi cinsinin Dolichovespula norwegica ve Dolichovespula arenaria gibi diğer üyelerini parazitleştirir.^[3]^[4] Emery kuralı mantarlar, kırmızı algler ve ökseotu gibi diğer alemlerin üyeleri için de geçerlidir. Bu modelin önemi ve genel geçerliliği hala bir tartışma konusudur; çok sayıda istisna mevcut olsa da, bu fenomenin ortaya çıkmasıyla ilgili ortak açıklama, parazitlerin konakçı türün kendisinde fakültatif parazitler olarak başlamış olabileceğidir (örneğin, tür içi parazitliğin formları, bazı arı türlerinde bile iyi bilinmektedir^[5]). Ancak daha sonra üreme açısından izole edilmiş ve sempatik türleşmenin bir biçimi olan ata türlerinden ayrılmıştır.

Parazit tür, konakçısıyla filogenetik anlamda kardeş gruptan olduğunda bu tür bir ilişkinin Emery kuralına "katı" bir şekilde bağlı olduğu kabul edilir. Parazit, konakçının yakın akrabası olduğunda ancak kardeş türü olmadığında, ilişki kurala "gevşek" bir bağlılık içindedir.^[6]

Kaynakça

^ Emery, C. "Über den Ursprung der dulotischen, parasitischen und myrmekophilen Ameisen". Biologisches Centralblatt 29, 352–362 (1909)
^ Richard Deslippe (2010). "Social Parasitism in Ants". Nature Education Knowledge. 18 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2010. In 1909, the taxonomist Carlo Emery made an important generalization, now known as Emery’s rule, which states that social parasites and their hosts share common ancestry and hence are closely related to each other (Emery 1909).
^ Carpenter, J. M., & Perera, E. P. (2006). Phylogenetic relationships among yellowjackets and the evolution of social parasitism (Hymenoptera: Vespidae, Vespinae). 18 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. American Museum Novitates, 1–19.
^ Dvořák, L. (2007). Parasitism of Dolichovespula norwegica by D. adulterina (Hymenoptera: Vespidae). 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Silva Gabreta, 13(1) 65–67.
^ Wenseleers, Tom (2011). "Intraspecific queen parasitism in highly eusocial bee" (PDF). Biology Letters. Royal Society Publishing. 7 (2): 173-176. doi:10.1098/rsbl.2010.0819. PMC 3061179 $2. PMID 20961883. 28 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Temmuz 2011.
^ Hines, H. M., & Cameron, S. A. (2010). The phylogenetic position of the bumble bee inquiline Bombus inexspectatus and implications for the evolution of social parasitism. 28 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Insectes Sociaux, 57(4), 379–383.

g t d Biyolojik kurallar
Kurallar	Allen kuralı Soğuk iklimlerde daha kısa uzuvlar Bateson kuralı Komşularını andıran ekstra uzuvlar Bergmann kuralı Soğuk iklimlerde daha büyük bedenler Cope kuralı Bedenin zamanla büyümesi Derin deniz gigantizmi Derin deniz canlılarında daha büyük bedenler Dollo yasası Karmaşık özelliklerin kaybı geri döndürülemez Eichler kuralı Parazitler konakçılarıyla birlikte değişiklik gösterir Emery kuralı Böceklerin sosyal parazitleri genellikle kendileriyle yakın akrabadır Fahrenholz kuralı Konakçı ve parazit filogenisi eşleşik hale gelir Foster kuralı (Ada devleşmesi, Ada cüceleşmesi) Adalara yerleşen büyük türler küçülür, küçü türler büyür Gause yasası Aynı kaynaklar için rekabet eden iki türün bir arada olamayacağını belirten bir önermedir Gloger kuralı Soğuk ve kuru iklimlerde daha açık renkler Haldane kuralı Bulunmayan, nadir veya kısır olan hibrit cinsiyetler heterogamiktir Harrison kuralı Parazitler konakçısına göre değişir Hamilton kuralı yardımlaşma gösteren canlı birey için doğrudan bir yararı olmayan özgecil davranışları en iyi şekilde anlatan kuram Kleiber yasası Bir hayvanın metabolizma hızı büyüklüğü arttıkça azalır Hennig ilerleme kuralı Kladistikte en ilkel türler grubun alanının en erken, merkezi kısmında bulunur Jarman–Bell prensibi Bir hayvanın büyüklüğü ile beslenme kalitesi arasındaki ilişkidir ve daha büyük hayvanlar daha düşük kaliteli diyete sahiptir Jordan kuralı Su sıcaklığı ile yüzgeç ışınları ve omur sayısı arasındaki ters ilişki Lack prensibi Kuşlar yiyecek sağlayabilecekleri kadar yumurtlar Rapoport kuralı Enleme bağlı yayılım enlemle beraber artar Rensch kuralı Cinsel boyut dimorfizmi, erkekler daha büyük olduğunda boyutla birlikte artar, dişiler daha büyük olduğunda boyutla birlikte azalır Rosa kuralı Gruplar, ilkel türlerdeki karakter çeşitliliğinden gelişmiş türlerdeki sabit karakter durumuna doğru evrilir Schmalhausen yasası Bir açıdan tolerans sınırında olan bir popülasyon, diğer herhangi bir açıdan küçük farklılıklara karşı savunmasızdır Thorson kuralı Bentik deniz omurgasızlarının yumurta sayısı enlem arttıkça azalır Van Valen yasası Bir grubun yok olma olasılığı zaman içinde sabittir von Baer yasası Embriyolar ortak bir formdan başlar ve giderek daha özelleşmiş formlara dönüşür Williston yasası Bir organizmadaki parçaların sayısı azalır ve işlev bakımından uzmanlaşır
İlişkili	Karşı gradyan varyasyonu Genetiğin bir faktör olarak çevreye karşı çıktığı yer Gigantotermi Büyük soğukkanlı hayvanlar sabit vücut ısısını daha kolay korurlar