Bahasa Austronesia Purba
| Bahasa Austronesia Purba | |
|---|---|
| PAN | |
| Rekonstruksi | Bahasa-bahasa Austronesia |
| Rantau | Taiwan |
| Rekonstruksi turutan |
|
Bahasa Austronesia Purba (singkatan PAN) [1] ialah bahasa leluhur hipotesis kepada bahasa-bahasa Austronesia, salah satu keluarga bahasa utama di dunia, yang merangkumi bahasa Melayu. Bahasa Austronesia Purba difahamkan mula muncul di pulau Taiwan sebelum berpecah pada sekitar 5,500-6,000 SM.[2] Bentuk leluhur atau induk bahasa ini telah dikaji melalui kaedah perbandingan pelbagai bahasa yang wujud di bawah rumpun Austronesia ini.
Fonem
Aturan fonem atau unit sebutan terkecil tuturan bahasa ini telah dibentangkan beberapa kali oleh beberapa pakar bahasa iaitu:
Teori Blust (1999)
Blust menyusun sebanyak 25 konsonan, 4 vokal, dan 4 diftong dibina semula yang difikirkan wujud dalam penuturan bahasa Austronesia Purba. Namun, Blust mengakui bahawa beberapa konsonan yang dibina semula masih kontroversial dan diperdebatkan.
| Bibir/ labial | Gusi/ Alveolar | Lelangit/ Palatal | Gelungan/ Retrofleks | Velar | Uvular | Glotis | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hentian tanpa suara | p /p/ | t /t/ | k /k/ | q /q/ | ||||||||||
| Hentian bersuara | b /b/ | d /d/ | D /ɖ/ | g /ɡ/; j /ɡʲ/ | ||||||||||
| Sengauan | m /m/ | n /n/ | ñ /ɲ/ | ŋ /ŋ/ | ||||||||||
| Geseran/Frikatif | S /s/ | s /ʃ/ | h /h/ | |||||||||||
| Letusan/afrikat | C /t͡s/ | c /t͡ʃ/, z /d͡ʒ/ | ||||||||||||
| Sisian | l /l/ | N /ʎ/ | ||||||||||||
| Tamparan atau getaran | r /ɾ/; R /r/ atau /ʀ/ | |||||||||||||
| Malaran | w /w/ | y /j/ | ||||||||||||
- Vokal
| Ketinggian | Depan | Tengah | Belakang | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sempit | i /i/ | u /u/ | |||||
| Tengah | ə /ə/ | ||||||
| Luas | a /a/ |
- Diftong
- * -ay
- * -aw
- * -uy
- * -iw
Aturan Wolff (2010)
| Bibir/ labial | Gusi/ Alveolar | Lelangit/ Palatal | Velar | Uvular | Glotis | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hentian tanpa suara | p /p/ | t /t/ | c /c/ | k /k/ | q /q/ | |||||||
| Hentian/geseran bersuara | b /b/ | d /d/ | j /ɟ/ | g /ɡ/ | ɣ /ʁ/ | |||||||
| Sengauan | m /m/ | n /n/ | ŋ /ŋ/ | |||||||||
| Geseran tanpa suara | s /s/ | j /h/ | ||||||||||
| Sisian | l /l/ | ɬ /ʎ/ [4] | ||||||||||
| Malaran | w /w/ | y /j/ | ||||||||||
Perbandingan kosa kata
Perkataan yang dicondongkan pada lajur pertama ialah perkataan lama yang diketahui diturunkan dari akar Austronesia.
- Haiwan
| Haiwan | Austronesia Purba | Melayu-Polinesia Purba | Oceanik Purba | Polinesia Purba |
|---|---|---|---|---|
| anjing (asu)[5] | *asu | *asu | – | – |
| burung | *qayam | *qayam, *manuk[6] | *manuk | *manu |
| ular | *SulaR | *hulaR, *nipay | *mwata | *ŋata |
| kutu | *kuCu | *kutu | *kutu | *kutu |
| ikan | *Sikan | *hikan | *ikan | *ika |
| ayam (manuk)[7] | *manuk | – | – | – |
- Tubuh badan
| Tubuh badan | Proto-Austronesia | Proto-Malayo-Polinesia | Proto-Oseanik | Proto-Polinesia |
|---|---|---|---|---|
| tangan | *(qa)lima | *(qa)lima | *lima | *lima |
| kaki | *qaqay | *qaqay | *waqe | *waqe |
| kepala[8] (hulu)[9] | *qulu | *qulu | *qulu, *bwatu(k) | *qulu |
| mata | *maCa | *mata | *mata | *mata |
| telinga | *Caliŋa | *taliŋa | *taliŋa | *taliŋa |
| hidung | *mujiŋ | *ijuŋ | *isuŋ | *isu |
| mulut | *ŋusu | *baqbaq | *papaq | *ŋutu |
| darah | *daRaq | *daRaq | *draRaq | *toto |
| hati | *qaCay | *qatay | *qate | *qate |
| tulang | *CuqelaN | *tuqelaŋ | *suri | *hui |
| kulit | *qaNiC | *kulit | *kulit | *kili |
| belakang (likur)[10] | *likud | *likud | *muri, *takuRu | *tuqa |
| perut (tian)[11] | *tiaN | *tian, *kempuŋ | *tian | *manawa |
| usus | *Cinaqi | *tinaqi | *tinaqi | |
| payudara (susu)[12] | *susu | *susu | *susu | *susu, *huhu |
| bahu | *qabaRa | *qabaRa | *(qa)paRa | *uma |
| leher | *liqeR | *liqeR | *Ruqa, *liqoR | *ua |
| rambut (bulu) | *bukeS | *buhek | *raun ni qulu | *lau-qulu |
| gigi | *nipen | *ipen, *nipen | *nipon, *lipon | *nifo |
Rujukan
- ^ "Kependekan Bahasa dan Dialek". Kamus Dewan Perdana (ed. pertama). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2020. m/s. xxxvi.
- ^ a b Blust, Robert; Australian National University. Pacific Linguistics (2009). The Austronesian languages. Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, The Australian National University. ISBN 978-0-85883-602-0.
- ^ Wolff, John U. (2010). ''Proto-Austronesian Phonology with Glossary''. Ithaca, NY: Cornell Southeast Asia Program Publications.
- ^ Wolff uses ⟨ɬ⟩ (which in IPA stands for a voiceless alveolar lateral fricative) to represent the proto-sound which he assumes to have been a palatal lateral [ʎ].
- ^ "asu". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
- ^ PMP *qayam = 'haiwan jinakan', PMP *manuk = 'burung jinakan, ayam', and PMP *manu-manuk = 'burung'.
- ^ "manuk". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
- ^ "kepala" meminjam dari bahasa Sanskrit iaitu कपाल kapāla.
- ^ "hulu". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
- ^ Maksud moden: 20-an:
- "likur". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
- ^ "tian". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
- ^ "susu". Kamus Dewan (ed. ke-4). Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 2017.
Pautan luar
- Blust, Robert; Stephen, Trussel (2010). "The Austronesian Comparative Dictionary".
- Edisi baru kamus ini kelolaan Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology
