Kampung Boy

Kampung Boy

Kulit depan cetakan pertama (1979).
Umum
Pengarang	Lat
Negara	Malaysia
Bahasa	Malglish, bentuk pijin bahasa Inggeris
Genre	Komik autobiografi
Penerbitan
Penerbit	Berita Publishing
Tarikh penerbitan	Mei 1979
Jenis media	Cetakan
Halaman	144 ms (edisi pertama)
Kawalan kewibawaan
OCLC	5960451
Perpuluhan Dewey	741.59595
LCC	PZ7.L3298
Kronologi
Town Boy

Kampung Boy (juga dikenali sebagai The Kampung Boy atau Lat, The Kampung Boy; Melayu: Budak Kampung) ialah sebuah novel grafik autobiografi karya kartunis Malaysia, Lat yang berkisarkan tentang pengalaman seorang budak lelaki yang membesar di Perak pada 1950-an. Buku ini merupakan keterangan autobiografi kehidupan pelukis, menceritakan pengembaraan beliau di dalam hutan dan lombong bijih timah, berkhatan, keluarga, dan kehidupan persekolahannya. Ia juga merupakan asas bagi penyiaran siri animasi eponim pada tahun 1999 dan pementasan teater muzikalnya pada tahun 2011. Diterbitkan pada tahun 1979 oleh Berita Publishing, Kampung Boy merupakan satu kejayaan komersial dan kritis; cetakan pertamanya (sekurang-kurangnya 60,000 salinan, 16 kali) telah habis dijual dalam tempoh empat bulan pelancarannya. Diceritakan dalam bahasa Inggeris dengan sedikit campur aduk Melayu, hasil karyanya yang telah diterjemahkan ke dalam bahasa lain, seperti Jepun dan Perancis, dan dijual di luar negara.

Buku ini menjadikan Lat seorang tokoh antarabangsa dan kartunis dipandang tinggi di Malaysia. Ia memenangi beberapa anugerah apabila dikeluarkan sebagai Kampung Boy di Amerika Syarikat, seperti International Outstanding Book bagi tahun 2007 dan Majlis Buku Kanak-kanak dan Senarai Buku Pilihan Penyunting bagi tahun 2006. Kampung Boy menjadi sebuah francais, dengan watak-wataknya menghiasi kalendar, setem, dan kapal terbang. Sebuah taman tema Malaysia dijadual dibuka pada tahun 2012 dengan watak-watak rekaan sebagai sebahagian daripada tarikan. Kampung Boy begitu popular di Asia Tenggara dan telah melalui 16 cetakan semula. Buku ini bersama kesinambungannya, Town Boy (Budak Bandar), yang berkisarkan tentang zaman remaja watak protagonis di bandar, dikeluarkan pada 1981, kemudian diikuti oleh terbitan turunannya, Kampung Boy: Yesterday and Today (Budak Kampung: Semalam dan Hari Ini) yang diterbitkan pada 1993. Lat menggunakan semula latar Kampung Boy untuk membandingkan dan menyamakan perbezaan antara pengalaman zaman kanak-kanak Malaysia pada tahun 1950-an dan 1980-an.

Plot

Kampung Boy atau Budak Kampung ialah sebuah novel grafik yang mengisahkan kehidupan seorang budak lelaki, Mat yang menghabiskan zaman kanak-kanaknya di sebuah kampung. Ia menggambarkan kehidupannya dalam bentuk gambar dan perkataan. Selain sebagai protagonis, Lat juga sebagai pencerita. Kisah ini dimulakan dengan kelahirannya di sebuah Kampung di Perak, dan upacara tradisi yang mengiringi peristiwa itu: bacaan doa selamat, nyanyian lagu-lagu keagamaan, dan pemerhatian upacara. Apabila Lat semakin dewasa, dia meneroka rumah, secara beransur-ansur mengalihkan fokus cerita kepada aktiviti komik keluarganya di luar kediaman mereka.^[1]

Lat memulakan peringkat pertama pendidikan formalnya—membaca Al-Quran. Di kelas-kelas agama, beliau mencari kawan-kawan baru dan turut serta bersama mereka dalam pengembaraan mereka, berenang di sungai-sungai dan meneroka hutan. Ibu bapa Lat bimbang dengan kekurangan minatnya untuk belajar; beliau mengakui kebimbangan mereka tetapi mendapati dirinya malas untuk melepaskan permainan untuk kegiatan akademik. Apabila usianya mencapai 10 tahun, beliau menjalani upacara berkhatan. Upacara-upacara yang mendahuluinya amat rumit, dengan perarakan dan mandi di sungai. Berkhatan dibuktikan umpama "hanya seperti gigitan semut!"^[2][3]

Beberapa ketika selepas pulih daripada berkhatan, Lat menceroboh di sebuah lombong bijih timah bersama kawan-kawannya. Mereka mengajarnya bagaimana untuk mengumpul lumpur ditinggalkan di tengah-kapal korek perlombongan dan mendulang bijih berharga. Aktiviti ini haram tetapi sering diabaikan oleh pelombong. Lat membawa hasilnya pulang untuk ditunjukkan kepada bapanya, mengharapkan pujian. Sebaliknya, dia dihukum kerana mengabaikan pelajaran dan masa depannya. Selepas terdengar ratapan ibu bapanya dan menunjukkan ladang getah keluarga, Lat mendapati keinginan untuk mendorong dirinya untuk belajar. Beliau diberi ganjaran untuk usahanya, lulus dalam "peperiksaan khas" dan layak ke sekolah berasrama penuh di Ipoh, ibu negeri.^[4]

Dia bergegas pulang ke rumah untuk memberitahu ibu bapanya, Lat mendapati bapanya sedang berunding dengan syarikat perlombongan bijih timah, yang mengukur tanah. Syarikat itu akan menawarkan sejumlah besar wang untuk hartanah keluarga jika mereka menemui timah di atasnya. Penduduk kampung berharap untuk tawaran sama dengan syarikat. Mereka merancang untuk membeli rumah di Ipoh jika harapan mereka dapat direalisasikan. Pada hari Lat meninggalkan kampung telah tiba dan beliau teruja, tetapi ketika beliau sedang berangkat, kesedihan menyelubunginya. Beliau mengakui emosi kerana cintanya pada kampung dan berharap bahawa tempat di mana beliau dilahirkan akan kekal tidak berubah ketika beliau datang dan melihatnya berubah.^[5]

Konsep

The Kampung Boy ialah sebuah autobiografi. Pengarangnya, Lat, membesar di kampung dan berpindah ke bandar selepas menamatkan pengajian di sekolah tinggi. Beliau bekerja di sana sebagai wartawan jenayah dan mereka kartun untuk menambah pendapatannya - hobi yang beliau telah mula pada usia sembilan tahun.^[6] Lat menjadi kartunis ruangan untuk akhbar selepas menarik perhatian penyunting dengan kartun mengenai bersunat.^[7][8] Beliau telah dihantar ke London untuk belajar di Sekolah St Martin Seni ^[9] dan kembali ke Malaysia pada tahun 1975, beliau mencipta semula ruangannya, Scenes of Malaysian Life, dalam bentuk siri komik editorial.^[10] Ia terbukti popular dan apabila kemasyhuran Lat yang semakin meningkat, beliau mula mempersoalkan gaya hidup bandar dan terkenangkan kehidupannya di kampung. Lat merasakan beliau dan masyarakatnya yang semuanya telah lupa asal-usul kampung mereka dan mahu mengingatkan mereka. Idea untuk menghasilkan buku ini bermula selepas beliau berkunjung ke Amerika Syarikat. Ketika berada di sana, Lat mengakui ramai rakyat negara itu masih tidak mengenali Malaysia dan beliau bertekad ingin mengubah persepsi tersebut.^[11] Beliau mula menyiapkan Kampung Boy pada tahun 1977, beserta konsep dan lukisan tabirnya ketika beliau tidak melukis Scenes of Malaysian Life. Kulit bukunya, menurut Lat, ia merupakan lukisan cat air yang dihasilkannya semasa beliau menetap di Lucky Garden, Bangsar.^[12] Usahanya membuahkan hasil pada tahun 1979 apabila Berita Publishing menerbitkan Kampung Boy untuk pasaran Malaysia.^[13] Lat berkata mengenai buku ini: "Saya ingin memaparkan kepada masyarakat tentang nilai-nilai tradisi dan kebudayaan yang terdapat pada kehidupan di kampung-kampung. Pengalaman saya sendiri tentang ini ialah sesuatu yang manis dan tidak dapat dilupakan".^[14]

Gaya seni dan persembahan

Gaya Kampung Boy tidak mengikuti yang biasanya dijumpai di dalam novel grafik Barat.^[15] Satu halaman boleh diduduki sepenuhnya oleh lukisan tunggal, disertai dengan teks. Imej sama ada membentangkan satu babak yang berdiri dengan sendiri ke seterusnya, membentuk urutan cerita yang mengalir di dua muka surat yang dihadapi.^[16] Kisah ini diceritakan dalam loghat tempatan bahasa Inggeris, lebih mudah dalam struktur tatabahasa dan ditaburkan dengan kata-kata dan frasa bahasa Melayu.^[17] Deborah Stevenson, penyunting The Bulletin of the Center for Children's Books, mendapati bahawa naratif yang menyembah rasa keakraban dengan pembaca, dan dikenakan "sayang berkurangan untuk keluarga, jiran-jiran dan kehidupan kampung."^[15] Mike Shuttleworth, pengulas untuk The Age berkata Lat sering mencapai humor dalam buku ini dengan menggambarkan sebaliknya tempat kejadian untuk apa yang telah diterangkan.^[18] Stevenson bersetuju, menonjolkan adegan di mana Mat bercakap mengenai bagaimana ibunya menyuapkan bubur kepadanya; ilustrasi itu, bagaimanapun, menunjukkan kerengsaan beliau sebagai anak kecil yang memuntahkan bubur kembali kepada ibunya.^[15]

Kevin Steinberger, pengulas untuk Magpies, mendapati susun atur Lat menjadikan Kampung Boy yang "mudah dibaca." Katanya, lukisan pen dan dakwat Lat bergantung pada "kontras yang kuat antara hitam dan putih untuk mewujudkan ruang dan mencadangkan bahan."^[19] Lat melukis anak-anak Kampung Boy sebagai "kebanyakannya mengungguli, bergigi, terdedah berdasar atau memakai kain sarung" anak-anak,^[2] yang sering "dibesar-besarkan kerdil" oleh perkara dunia dewasa.^[15] Beliau menjelaskan bahawa cara kanak-kanak lelaki telah disediakan adalah disebabkan oleh pengaruh komik beliau membaca pada tahun 1950; "Orang-orang yang nakal dengan ... rambut lebat" adalah protagonis lelaki menonjol dalam buku tersebut.^[20] Watak-watak dewasa mudah dibezakan dengan pakaian dibesar-besarkan dan aksesori mereka seperti seluar sombong keluar dan cermin mata rama-rama.^[2] "Ringkas dan bulat" bentuk membuat reka bentuk watak-watak yang tersendiri.^[21] Watak-watak ini memaparkan ungkapan dibesar-besarkan, terutamanya apabila mereka telah disediakan untuk menghadapi para pembaca.^[16]

Francisca Goldsmith, pustakawan dan pengulas komik, mendapati adegan Lat menjadi "contengan", namun "hebat terperinci".^[2] Begitu juga, wartawan komik Greg McElhatton mengulas bahawa Kampung Boy ialah "campuran pelik karikatur dan berhati-hati, terperinci."^[16] Kedua-dua pandangan memberi sokongan kepada penegasan Muliyadi bahawa Lat menunjukkan kekuatan beliau dalam The Kampung Boy; matanya untuk perician diperluaskan kepada watak-watak dan, beliau yang lebih penting, persekitaran. Rupa watak Lat, pakaian, perbuatan, dan bercakap seperti rakyat Malaysia sebenar akan, dan mereka diletakkan di dalam persekitaran yang adalah dikenal pasti dengan hutan tempatan, kampung-kampung dan bandar-bandar. Butiran setia memberikan perasaan lega kepada pembaca Malaysia dan membuat adegan meyakinkan kepada orang lain.^[22]

Adaptasi

New Straits Times, akhbar Lat bekerja dalam tahun 1970-an, telah diterbitkan dalam Bahasa Inggeris; arahan itu adalah untuk pembaca pelbagai kaum. Redza mengulas bahawa Lat memahami masyarakat Malaysia dan keperluan untuk melibatkan semua kumpulan kaum.^[23] The Kampung Boy dengan itu telah ditulis dan diterbitkan dalam Bahasa Inggeris. Atas permintaan Lat, Berita Publishing mengupah seorang rakannya, Zainon Ahmad, untuk menterjemahkan novel grafik ke Bahasa Melayu. Versi ini telah diterbitkan di bawah tajuk Budak Kampung.^[24] Menjelang 2009, The Kampung Boy telah dicetak semula 16 kali,^{[nb 1]} dan diterjemahkan ke dalam pelbagai bahasa seperti Portugis, Perancis, dan Jepun. Negara-negara yang telah mencetak versi setempat Kampung Boy termasuk Brazil,^[25] Jerman, Korea dan Amerika Syarikat.^[26]

Adaptasi Amerika Syarikat

Adaptasi Amerika Syarikat, yang menggugurkan rencana yang pasti dari tajuk, telah diterbitkan oleh First Second Books pada tahun 2006.^[24] Buku ini diterbitkan dalam format yang lebih kecil (6 inci dengan 8 inci) dan menggayakan keterangan Matt Groening — "salah satu buku kartun yang hebat sepanjang zaman"- pada penutupnya.^[27] Menurut Gina Gagliano, sekutu pemasaran First Second, penerbit meninggalkan cerita kebanyakannya tidak disentuh; mereka tidak mengubah kandungan untuk menjadi lebih bersesuaian dengan citarasa Amerika. Mereka, bagaimanapun, menukar tatabahasa dan ejaan dari Bahasa Inggeris British (piawaian yang diikuti oleh Malaysia) kepada versi Amerika dan huruf teks dalam fon berdasarkan tulisan tangan Lat.^[28] First Second mengadili bahawa percikan buku asal istilah Melayu bukan halangan besar kepada pelanggan mereka.^[29] Kebanyakan perkataan Melayu boleh difahami dengan jelas dari konteks, sama ada melalui teks atau dengan ilustrasi yang disertakan.^[30] Kejelasan bahasa sebelah kiri penerbit beberapa istilah untuk menerangkan kepada pembaca Amerika Utara; beberapa yang kekal telah dijelaskan sama ada dengan memasukkan definisi dalam kurungan atau dengan menggantikan perkataan Melayu dengan bersamaan Inggeris.^[31]

Siri animasi

Kejayaan Kampung Boy membawa kepada adaptasi sebagai siri animasi. Bermula pada tahun 1995, penerbitan mengambil masa empat tahun untuk disiapkan dan merupakan usaha antarabangsa yang melibatkan syarikat-syarikat di negara-negara seperti Malaysia, Filipina, dan Amerika Syarikat.^[32][33] Siri ini menggunakan watak-watak novel grafik, lakonan mereka dalam cerita-cerita yang mempunyai persamaan dengan The Simpsons. Terdiri dari 26 episod,^[34] Kampung Boy menampilkan tema yang memberi tumpuan kepada bersirat cara hidup tradisional dengan kehidupan moden, keseimbangan antara pemuliharaan alam sekitar dan pembangunan bandar, dan khurafat tempatan.^[35][32] Salah satu episod, "Oh! Tok", yang mempunyai pokok beringin menyeramkan, memenangi Anugerah Annecy khas untuk episod animasi lebih daripada 13 minit pada tahun 1999.^[36] Walaupun episod pengenalan disiarkan di televisyen pada tahun 1997, siri ini mula disiarkan di rangkaian televisyen satelit Astro pada tahun 1999.^[37] Selain Malaysia, Kampung Boy disiarkan di negara-negara lain seperti Jerman dan Kanada.^[34]

Teater

Kejayaan Kampung Boy juga telah membawa kepada adaptasi sebagai pementasan teater, yang diberi tajuk Lat Kampung Boy Sebuah Muzikal arahan bersama Hans Isaac dan Harith Iskander yang dipentaskan di Istana Budaya pada 16 Mac sehingga 3 April 2011.^[38] Teater ini diterbitkan bersama oleh Institut Terjemahan Negara Malaysia dan Tall Order Productions. Pelakon yang terlibat termasuk Awie, Jalil Hamid, Atilia Haron, Rahim Razali dan Douglas Lim.^[39]

Sambutan dan legasi

Menurut Lat, cetakan pertama Kampung Boy — 60,000 hingga 70,000 naskhah — telah habis dijual dalam tempoh tiga hingga empat bulan; pada 1979, sekurang-kurangnya 100,000 telah dijual.^[40] Kampung Boy dianggap sebagai karya terbaik Lat dan wakil oeuvre beliau.^[41] Setelah diterbitkan di Amerika Syarikat, Kampung Boy memenangi Majlis Buku Kanak-kanak dan anugerah Booklist Editor's Choice pada tahun 2006. Ia juga telah dianugerahkan Buku Antarabangsa Cemerlang bagi tahun 2007 oleh United States Board of Books for Young People.^[42] Buku ini bersama-sama dengan Town Boy telah dikeluarkan dalam bentuk edisi khas sempena pementasan teater Lat Kampung Boy Sebuah Muzikal di Istana Budaya bermula 16 Mac hingga 3 April 2011 dan telah terjual sebanyak 1,000 naskhah.^[43][44] Kampung Boy bersama-sama dengan Town Boy dan Kampung Boy: Yesterday and Today telah dikeluarkan semula pada tahun 2014 oleh MPH Publishing.^[45] Edisi bahasa Jepun bagi buku ini telah memenangi Anugerah Gaiman di Jepun bagi kategori komik luar negara.^[46]

Kampung Boy berjaya kerana persembahan realistiknya terhadap masa lalu budaya Malaysia. Ramai rakyat Malaysia yang membesar pada tahun 1960 atau lebih awal mengingati kehidupan santai mereka di kampung apabila membaca buku ini.^[34][37] Stevenson berkata gambaran The Kampung Boy terhadap masa lampau akan bergema dengan kesukaan semua orang untuk pengalaman gembira pada masa lalu beliau sendiri.^[47] Mereka yang tidak biasa dengan cara-cara kampung boleh berkaitan dengan "tema universal zaman kanak-kanak, remaja, dan cinta pertama".^[48] Menurut Stevenson, ilustrasi membantu untuk menjelaskan apa-apa terma yang tidak dikenali pembaca mungkin menghadapi dan daya naratif cerita Lat lebih banyak bergantung kepada pengalaman protagonis daripada pada butiran.^[15] Rayuan buku untuk kanak-kanak dan orang dewasa terletak pada kejayaan Lat untuk menawan semula kanak-kanak.^[18][19] Gloria Chandy dari New Nation memuji keseluruhan buku ini.^[49] Menulis untuk The Straits Times, Khaw Yen-Lee mengulas bahawa buku ini "digarap dengan baik" dan mengingatkan pembaca tentang "kehidupan di zaman kecil" mereka.^[50]

Sejarawan seni Malaysia Redza Piyadasa berkata bahawa "Kampung Boy ialah sebuah karya yang direka dengan jelas hendaklah dibaca sebagai sebuah novel."^[51] Beliau membandingkan gambaran grafik pengalaman zaman kanak-kanak untuk novel Camara Laye The African Child^[52] dan melihat Kampung Boy sebagai "penimbulan terbaik dan paling sensitif dalam zaman kanak-kanak Melayu luar bandar pernah cuba di [Malaysia], dalam sebarang bentuk kreatif."^[51][52] Steinberger mempunyai pemikiran yang sama, tetapi membandingkan The Kampung Boy dengan novel autobiografi Colin Thiele Sun on the Stubble, yang menjelaskan tentang keseronokan dan kejahatan awal kanak-kanak.^[19]

Kejayaan Kampung Boy mencipta peluang baru untuk Lat. Beliau menubuhkan syarikat sendiri—Kampung Boy Sendirian Berhad—untuk mengendalikan pembarangan watak kartun dan penerbitan sesekali buku beliau.^[53][54] Kampung Boy bekerjasama dengan Sanrio dan Hit Entertainment dalam projek untuk membuka taman tema dalaman di Malaysia menjelang akhir tahun 2012. Salah satu tarikan taman ini adalah mempamerkan watak Lat bersama mereka dari Hello Kitty dan Bob The Builder.^[55][56] Watak-watak Kampung Boy yang tersendiri telah menjadi pemandangan biasa di Malaysia. Mereka diabadikan menerusi setem, panduan kewangan,^[57] dan kapal terbang.^[58]

Kesinambungan

Town Boy

Buku susulannya, Town Boy, pertama kalinya diterbitkan pada tahun 1981, dan turut diterbitkan di Amerika Syarikat pada Oktober 2007.^[59][60] Buku ini berkisarkan zaman remaja Lat di Ipoh sepanjang 1960-an, merangkumi persekolahannya, persahabatannya dengan Frankie, seorang budak berketurunan Cina yang tinggal di dalam rumah kedai, serta pencarian teman cintanya sebagai tema-tema utama dalam buku ini yang diakhiri dengan pertemuan terakhir Lat dengan Frankie di stesen keretapi Ipoh sebelum Frankie berlepas ke United Kingdom untuk melanjutkan pelajarannya di peringkat A-Level.^[61][40] Pada tahun 2005, Town Boy telah dicetak semula 16 kali.^{[nb 2]}

Kampung Boy: Yesterday and Today

Terbitan turunan buku ini, Kampung Boy: Yesterday and Today,^[40] diterbitkan pada tahun 1993, mengisahkan semula zaman kanak-kanak Lat seperti yang dipaparkan dalam Kampung Boy,^[62] tetapi kali ini mengetengahkan masa lapang dan kegiatan yang diamalkan oleh Lat sekeluarga dan kawan-kawannya daripada mengisahkan keseluruhan kehidupan awalnya.^[40][61] Buku ini bertujuan membandingkan taraf kehidupan di kalangan kanak-kanak pada 1990-an dengan zaman lampau serta mengenang betapa ringkasnya keseronokan zaman kanak-kanak Lat.^[40] Pada tahun 2010, buku ini telah dicetak semula sebanyak 11 kali.^{[nb 3]}

Catatan

Rujukan

Bibliografi

Temubual/introspektif sendiri

Buku

Sumber akademik

Sumber kewartawanan

Tapak talam talian

Pautan luar

• "Kampung Boy (with sample images)". Macmillan Academics. New York, United States: Macmillan Publishers. 2008. Dicapai pada 8 November 2010.