Houberg

Houberg
Houberg op een 17e-eeuwse kaart
Locatie	Lobith
Gebouwd in	10e/11 eeuw
Gesloopt in	onbekend

De Houberg was een kasteel in het Nederlandse dorp Lobith, provincie Gelderland. De oude kasteellocatie ligt even ten westen van de Duitse plaats Elten. Het kasteel is waarschijnlijk in de 10e of 11e eeuw gesticht op een deels kunstmatige verhoging langs de Rijn. Het is onbekend wanneer het is afgebroken.^[1]

Geschiedenis

Mogelijk heeft graaf Balderik een rol gespeeld in de stichting van kasteel Houberg, aangezien hij in 1160 werd genoemd als de graaf ‘de Oplathe vel Houberch’.

Rond 1400 werd in een document eveneens melding gemaakt van de Houberg en van een veer. In de 14 en 15e eeuw zouden er huizen op de heuvel staan en in de 16e eeuw diende Houberg als overslagplaats voor de scheepvaart.

In de 20e eeuw werd op de heuvel een woonhuis gebouwd, terwijl naast de heuvel een renbaan voor paarden werd aangelegd. Na de Tweede Wereldoorlog werd de bebouwing verder uitgebreid ten behoeve van de paardenhouderij.

Beschrijving

Van het mottekasteel resteert anno 2022 alleen nog een heuvel van 1 tot 2 meter hoog, met een totale afmeting van circa 90 bij 65 meter. De hoogste plek op de heuvel is een plateau van 20 bij 40 meter. De Rijn stroomde oorspronkelijk langs de heuvel, maar in de 17e en 18e eeuw is de rivier hier verzand.

In 2014 vond er archeologisch onderzoek plaats, waarbij sporen van middeleeuwse bewoning zijn aangetroffen. Nadien is alle bestaande bebouwing gesloopt en verrees er een nieuw boerderijcomplex.

Verwarring met kasteel Uplade

De beschrijving van Balderik als graaf ‘de Oplathe vel Houberch’ kan op twee manieren worden geïnterpreteerd: ‘van Uplade oftewel Houberg’, of ‘van Uplade en Houberg’. Als de eerste uitleg correct is, zou dat betekenen dat met Uplade en Houberg hetzelfde kasteel bedoeld wordt. Een middeleeuwse kroniekschrijver beschreef Uplade als een versterking op een heuvel nabij Elten, hetgeen er inderdaad op zou wijzen dat Uplade en Houberg hetzelfde waren.

Doorgaans wordt echter de motte Montferland als de juiste locatie van Uplade beschouwd. Houberg is in dat geval dan toch een aparte versterking geweest.^[2]