Huis Zuylenstein

Huis Zuylenstein
Zuylenstein in 1650
Locatie	Leersum
Coördinaten	52° 0′ NB, 5° 27′ OL
Gebouwd in	14e eeuw, verbouwd na 1630
Gesloopt in	1945
Monumentale status	Rijksmonument (tuin en poortgebouw)
Monumentnummer	455482, 455483
Bijzonderheden	ridderhofstad
Website	landgoed-zuylestein.nl
Wapen van Zuylestein
Kaart

Huis Zuylenstein (Zuylestein of Zuilenstein) was een erkende ridderhofstad in Leersum, gemeente Utrechtse Heuvelrug (provincie Utrecht).

Geschiedenis

Het huis wordt reeds vermeld in een leenregister van de Bisschop van Utrecht aan het einde van de 14e eeuw. Een van de eerst bekende vermeldingen dateert uit 1465 toen Johan van Zuylen van Natewisch ermee beleend werd. De naam was toen Sulensteyne. Bij het opruimen van het puin na het bombardement van 1945 zijn stenen teruggevonden uit die tijd.

Ridderhofstad

In 1536 werd het huis als ridderhofstad Zuylestein erkend. Vanaf 1549 was Eernst van Nijenrode, burgemeester van Utrecht, de eigenaar van de ridderhofstad. Zijn dochter Geertruid erfde in 1558 Zuylestein. Zij was getrouwd met Godert van Reede van Saesfeld (1516-1585), die al eigenaar van Amerongen was. Godert en Geertruid kregen 5 kinderen. Godert wijst zijn dochter Aleida van Reede vrouwe van Zuylestein aan als erfgename van Zuylestein met als voorwaarde dat wanneer zij kinderloos blijft, het bezit aan haar broer Frederik zal toebehoren. Wanneer Frederik van Reede in 1611 overlijdt draagt zij Zuylestein over aan haar neef Johan van Renesse. De kinderen van Frederik van Reede vechten deze verkoop echter aan.

In 1611 verkreeg Johan van Renesse het goed, en in 1630 werd Frederik Hendrik van Oranje voor 35.000 gulden de nieuwe eigenaar. Kosten noch moeite werd bespaard om de ridderhofstad Zuylestein een voornaam uiterlijk te geven. Diverse tuinontwerpen dateren uit die tijd. Het grondgebied werd uitgebreid. Vanaf 1632 behoorde ook Leersum tot het grondgebied.

Kasteel

Door deze aankoop werd het in 1640 mogelijk zijn bastaardzoon Frederik lid te maken van de Utrechtse Ridderschap. Hij liet het huis verbouwen en verhoogde de toren boven de ingang. Aan de zuidkant werd een voorburcht aangelegd, en aan de oostkant kwam een poortgebouw met stallen. Het werd steeds meer een kasteel, hoewel het geen verdedigingsfunctie had. Zijn bastaardzoon werd voortaan Frederik van Nassau-Zuylenstein genoemd. Na het overlijden van diverse familieleden, werd hij benoemd tot voogd van zijn neefje, de latere stadhouder Willem III. In het rampjaar 1672 werd Zuylestein gespaard voor plundering door de Franse troepen. Maar slotheer Frederik zelf sneuvelde in de Slag bij Kruipin.^[1]

Uit zijn huwelijk met Mary Killigrew werd Willem Hendrik van Nassau-Zuylestein geboren, die tijdens het koningschap van Willem III in het Verenigd Koninkrijk toetrad tot de Engelse adel. In 1695 werd hij Graaf van Rochester, burggraaf Tunbridge en baron Enfield. Hij werd genaturaliseerd en vanaf dat moment begon de familie te "verengelsen". Willem Hendrik en zijn ouders Frederik & Mary liggen echter nog begraven in de Michiaelskerk in Leersum. De anderen kwam bij hoogtijmomenten, zoals huwelijksbevestigingen, nog wel op Zuylenstein, maar de nadruk lag nu op de besognes in het Verenigd Koninkrijk. Na Willems dood droeg zijn zoon William Nassau de Zuylestein zowel de Nederlandse als Britse titels. Gevolgd door Frederik Nassau de Zuylestein, William Nassau de Zuylestein en als laatste nogmaals een William Nassau de Zuylestein.

In de 20e eeuw werd Zuylestein alsnog door oorlogshandelingen verwoest toen het op aanraden van Groep Kees op 24 en 25 maart 1945 door twaalf jachtvliegtuigen werd gebombardeerd in de hoop SS commandant Martin Kohlroser te treffen. De oberführer was afwezig.

Landgoed

Wat er nu overgebleven is, is een landgoed in renaissancestijl. Het toegangshek werd gemaakt door de Roermondse architect Pierre Cuypers. Het poortgebouw en de oranjerie zijn gerestaureerd. In 1980 is er door de familie Van Aldenburg-Bentinck een landhuis gebouwd.

Afbeeldingen

• 
  Poortgebouw
• 
  Portierswoning
• 
  Inrijhek
• 
  Oranjerie
• 
  Vijver
• 
  Zitnis

Valwind

Op 18 juni 2021 richtte noodweer door valwind zware schade aan in en bij Leersum, waarbij ook het landgoed werd getroffen.^[2]

Zie ook

• Johann Samuel König, wiskundige, hier 21 augustus 1757 overleden

Zie de categorie Landgoed Zuylestein van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.