Teluk Intan

Teluk Intan Teluk Anson
Menara Jam Condong Teluk Intan
Negara	Malaysia
Negeri	Perak
Daerah	Hilir Perak
Pentadbiran
• Jenis	Majlis Perbandaran
• Yang Dipertua	Haji Ibrahim Haji Ahmad
Keluasan
• Jumlah	126.9 km2 (49.0 batu persegi)
Penduduk  (2010 [1])
• Jumlah	232 800
• Kepadatan	133/km2 (340/batu persegi)
Kod Kawasan	36000
Kod kawasan	05
Laman sesawang	www.mpti.gov.my

Bandar Teluk Intan yang terletak di selatan negeri Perak merupakan pusat pentadbiran dan bandar terbesar di daerah Hilir Perak.

Teluk Intan dilingkungi oleh aliran Sungai Perak dan Sungai Bidor. Bandar ini ialah bandar yang terbesar di selatan Perak berbanding dengan Kampar, Tapah, Hutan Melintang dan Bagan Datuk. Dari segi kedudukan bandar di Malaysia. Di Perak menduduki tempat ketiga terbesar.^[2]

Bandar terdekat yang lain ialah Sabak Bernam, Bagan Datuk, Bidor, Tapah, Kampar dan Lumut. Bandar ini disambungkan dengan Lebuh raya Kayan ke Manjung, Lumut dan Pulau Pangkor. Laluan ke Tapah dan Bidor.[[:]]

Asal-usul Nama

Teluk Mak Intan

Nama Teluk Mak Intan diambil daripada seorang janda yang dikatakan mempunyai rupa paras yang cantik iaitu Mak Intan, beliau ialah seorang saudagar yang berasal dari Mandahiling, Sumatera. Beliau ialah peneroka yang membuka Teluk Intan di sekitar awal abad ke-19. Pada waktu itu, kawasan yang diterokai oleh Mak Intan dikenali sebagai Pekan Mak Intan. Dikatakan bahawa cincin pemberian ibunya tenggelam dan lenyap ketika beliau sedang mandi di tebing Sungai Perak bersama rakan-rakannya, sehingga turunnya ilham untuk menamakan kawasan ini sebagai Teluk Mak Intan.

Selain Teluk Mak Intan, terdapat juga pendapat bahawa nama asal kawasan ini juga ialah Teluk Ma Hitam.

Berikutan penerokaan ini, ramai orang yang dalam kalangan berketurunan Jawa, Rawa, Mandahiling, Minangkabau, Kampar dan kemudian India-Bombay datang mendiami kawasan yang baru diterokai itu. Kebanyakan daripada mereka ialah para petani dan para pedagang barangan tradisi seperti rempah ratus, kain, inggu, kacip, parang dan sebagainya.

Pada 15 Mac 1882, atas persetujuan Majlis Mesyuarat Dewan Negeri Perak, nama Teluk Mak Intan ditukar kepada Teluk Anson berdasarkan cadangan Sir Hugh Low, Residen British di Perak pada waktu itu. Penukaran ini bertujuan untuk mengenang jasa Pegawai Daerah Hilir Perak, Jeneral Archibald Anson serta menjadikan kawasan ini sebagai pusat pentadbiran kolonial baharu setelah berpindah dari Durian Sebatang.^[3]

Genap 100 tahun kemudian, pada 1 Januari 1982, bandar ini bertukar nama dari Teluk Anson kepada Teluk Intan.^[4]

Bentuk Muka Bumi

Bentuk muka bumi kawasan ini kebiasaannya mendatar kecuali di Changkat Jong dan Tapah, dimana muka buminya agak tinggi sedikit. Tanahnya tanah jenis aluvium, hasil limpahan lombong bijih timah daripada Batang Padang dan Lembah Kinta. Air sungainya keruh. Dahulu, likuan Sungai Perak di Teluk Intan ini penuh dengan hutan nipah dan bakau sehingga tahun 1970. Di bahagian seberang sungai, kawasan ini mengeluarkan atap nipah dan kayu bakau.^{[perlu rujukan]}

Laluan-laluan ke Kawasan Ini

Ada 5 batang jalan bertumpu ke bandar Teluk Intan:

• Dari arah Plaza Tol Tapah, Tapah Road, Chenderong Balai dan Kampung Gajah.
• Dari arah Plaza Tol Bidor dan Kuala Lumpur
• Plaza Tol Kampar dan Kuala Lumpur.
• Dari arah Hutan Melintang, Sabak Bernam dan Bagan Datoh serta Klang.
• Dari Sitiawan dan Lumut melalui Lebuh raya Kayan.

Sejarah Ringkas

• 1874: John Anderson melaporkan Teluk Intan ialah satu penempatan terawal di Hilir Perak selain Pasir Berdamar, Batak Rabit dan Durian Sebatang.

• 1875: Teluk Intan menjadi pusat pentadbiran dan pangkalan oleh penjajah Inggeris setelah termeterinya Perjanjian Pangkor 1874.

• Bandar ini lebih lewat berbanding Durian Sebatang, Pasir Bedamar dan Batak Rabit.[[:]] Pada peringkat awal, Durian Sebatang ialah pusat pentadbiran sebagai pelabuhan untuk mengumpulkan bijih timah dari kawasan Batang Padang, Bidor dan Tapah.

• Residen British ke-3, Sir Hugh Low meminta jasa baik Gabenor Negeri Selat untuk mewujudkan bandar baru pentadbiran di Teluk Malunting (Teluk Mak Intan sebagaimana pelat Hugh Low).

• Ketika itu, pemangku Gabenor Negeri Selat ialah General Sir Archibald Edward Harbord Anson (1826 – 1925). Anson setuju dengan cadangan Hugh Low, malah melukis pelan pertama bandar Teluk Intan. Anson dilantik sebagai pegawai daerah Teluk Intan dan bersara pada 1882.

• 15 Mac 1882: Bandar Teluk Anson diberi sempena namanya. Namanya diberikan oleh Hugh Low dalam persetujuan Majlis Negeri .

• Namun, Durian Sebatang terus kekal sebagai penghubung kepada pemunggahan hasil tempatan terutama Bidor dan Tapah.

• Satu rancangan menyambungkan Teluk Anson dengan Durian Sebatang yang akan menyebabkan Teluk Anson menjadi sebuah pulau di Sungai Perak.

• 1884: pemangku Residen Perak Frank Swettenham musykil dengan cadangan terusan ini.

• 1880-an: zaman kereta api di Perak telah menyebabkan peranan sungai sebagai jalan perhubungan telah berubah. Stesen kereta api dan pelabuhan yang kukuh dibina di Batak Rabit. Pelabuhan ini sibuk sehingga Perang Dunia Kedua.

• Landasan kereta api menghubungkan Pelabuhan Teluk Intan dengan Ipoh, Kampar, Batang Padang, Pulau Pinang, Taiping dan Kuala Lumpur. Kereta api lebih mudah dan cepat dan boleh mengangkut banyak barang terutama bijih timah dan getah serta kayu balak.

• Peranan pelabuhan Teluk Intan kedua penting selepas Pelabuhan Klang (Port Swettenham) dari tahun 1934 hingga 1940. Teluk Intan lebih penting berbanding dengan pelabuhan Pulau Pinang, Prai dan Port Dickson.

• 1938: Teluk Intan dijadikan Bandar Diraja untuk Raja Muda Perak sehingga kini. Penetapan itu dibuat oleh Sultan Iskandar Shah (1918 – 1938) yang ketika itu menjadi Sultan Perak.

• 1982: Sultan Idris II menukar nama Teluk Anson kepada Teluk Intan semula.

• 1962: Majlis Bandaran Telok Anson ditubuhkan iaitu sebuah Lembaga Kerajaan Tempatan. Dilantik seorang Pegawai Daerah.

• 1970-an: peranan Teluk intan sebagai stesen kereta api dan pelabuhan ditamatkan kerana Sungai Perak semakin cetek dan hakisan tebing sungai menyebabkan gudang-gudang runtuh ke dalam sungai.
• 1 Disember 1979: Majlis Daerah Hilir Perak (MDHP) telah ditubuhkan di bawah penyusunan semula Penguasa-Penguasa Tempatan di bawah Akta Kerajaan Tempatan 1976 lalu diisytiharkan melalui WARTA Kerajaan PKPU 27 dengan mencantumkan enam buah Lembaga Pengurus Kerajaan Tempatan (LPKT) yang terpecah sebelumnya seperti berikut:
  1. LPKT Langkap
  2. LPKT Chui Chak
  3. LPKT Pelawan
  4. LPKT Batu Dua Belas
  5. LPKT Hilir Perak 
  6. LPKT Teluk Intan

• 5 April 1980: Majlis Daerah Hilir Perak mula beroperasi sepenuhnya sebagai PBT tunggal bagi mengurus tadbir kesemua kawasan di atas dalam Daerah Hilir Perak, dan tertakluk kepada:
  1. Akta Kerajaan Tempatan 1976
  2. Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976
  3. Akta Jalan , Parit dan Bangunan 1974

• 23 April 2003: Pertumbuhan bandar yang terus berkembang pesat seperti industri, perumahan, perdagangan pelancongan, pembangunan lanskap dan keindahan bandar, infrastruktur/utiliti serta pengangkutan/lalu lintas dan peningkatan hasil cukai oleh majlis telah menjadi asas sehingga melayakkan Majlis Daerah Hilir Perak dinaik taraf kepada Majlis Perbandaran Teluk Intan setelah mendapat kelulusan daripada jemaah menteri melalui Kementerian Perumahan Dan Kerajaan Tempatan.
• 4 April 2004: Majlis Perisytiharan telah disempurnakan oleh DYMM Paduka Seri Sultan Perak.

Pusat-pusat Tumpuan

Kebanyakan pusat sebegini tertumpu di pusat bandar Teluk Intan.

Membeli-belah

Antara kawasan membeli-belah yang utama di bandar Teluk Intan:

• Lotus's Teluk Intan
• The Store, Teluk Intan
• Medan Intan (Billion Superstore)
• Kompleks Menara Condong, Teluk Intan
• Kompleks Aik Aik, Teluk Intan
• TF Value Mart, Teluk Intan
• TF Value Mart 2,Teluk Intan

Pendidikan

Antara pusat pendidikan yang popular di Teluk Intan:

• Giatmara Teluk Intan Jalan Siputum, Teluk Intan
• UiTM Kampus Perubatan Cawangan Teluk Intan
• Universiti Kebangsaan Malaysia Kampus Perubatan Cawangan Teluk Intan
• UniKL cawangan Teluk Intan
• Kolej Komuniti Teluk Intan
• Kolej Vokasional Teluk Intan
• Sekolah Menengah Sains Teluk Intan
• SMK Seri Kandi
• SMK Seri Perak, Teluk Intan
• SMK Horley Methodist
• SMK St Anthony
• SMK Raja Muda Musa
• SMK Sultan Abdul Aziz
• SMK Convent Teluk Intan
• SMK Seri Setia
• SMJK San Min
• SMK Abdul Rahman Talib

Restoran dan kafe

Antara restoran dan kafe yang popular didapati di bandar Teluk Intan:

• McDonald's Teluk Intan
• Domino's Pizza Teluk Intan
• KFC Teluk Intan
• KFC Pandu-lalu Teluk Intan
• Pizza Hut Teluk Intan
• Sushi King Teluk Intan
• Victory Sushi Restaurant
• Rasa Sushi Japanese Restaurant
• MarryBrown Teluk Intan
• OldTown White Coffee
• GeorgeTown White Coffee
• Secret Recipe
• Hawayi Teluk Intan
• Restoren Nasi Kandar Krishnan
• Restoren Nasi Kandar Padang Speedy
• Nasi Kandar Old town Recipes
• Medan Selera Glutton Square
• Nasi Ayam Hainan Camca
• Restoren Wana
• Restoren Udang Galah
• Restoren Apong D'Hilir
• Restoran Mastan Ghani
• Restoran M.Gulam Rasul (24 jam)
• Starbuck Teluk Intan
• Family Mart Teluk Intan
• CU Mart Teluk Intan
• Ayamas Teluk Intan
• Baskbear Teluk Intan
• Mykori Teluk Intan
• Kenny Rodgers Teluk Intan
• GIGI coffee Teluk Intan
• Big Apple Teluk Intan
• Rotiboy Teluk Intan

Kesihatan

• Hospital Teluk Intan
• Klinik Kesihatan Teluk Intan
• Klinik Kesihatan Chenderong Balai
• Klinik Kesihatan Langkap
• Hospital Pakar Anson Bay (Anson Bay Medical Centre)
• Pusat Pakar Rajindar Singh
• Klinik Kampus Perubatan UKM Cawangan Teluk Intan
• Klinik 1Malaysia Kampung Banjar

Penginapan

Antara hotel yang popular di bandar ini:

• Hotel Grand Court, Teluk Intan
• Hotel Anson, Teluk Intan
• Hotel Angsoka, Teluk Intan
• Hotel G-City, Teluk Intan
• Rumah Rehat Teluk Intan

Selain itu, terdapat rumah inap yang cantik seperti

• Rumah Tangga Merah with Private Pool
• Rumah Veranda & Loft with Private Pool

Tempat-tempat Menarik

Menara Jam Condong Teluk Intan

Menara ini menjadi titik tumpu kepada bandar Teluk Intan. Keunikan menara ini ialah kecondongannya seperti Menara Pisa di Itali. Menara condong ini dibina pada tahun 1885 oleh Leong Choon Choong. Menara ini setinggi 85 kaki dan mempunyai 110 anak tangga.

Ia merupakan takungan air sebelum adanya Tangki Air Changkat Jong. Bangunan ini 3 tingkat dilengkapi dengan jam besar dan mengikut seni bina menara-menara di China. Kini, menara ini tidak digunakan lagi. Di bahagian bawahnya telah dihiasi dengan lanskap yang indah seperti pasu bunga, lantai marmar dan kerusi rehat untuk bersantai seisi keluarga.

Menara ini pernah digunakan oleh Lembaga Perancang Keluarga Negara dan Persatuan Pengakap Teluk Intan.

Batu Bertenggek

Batu bertenggek merupakan seketul batu besar, sebesar kereta Kancil, yang diletakkan atas binaan lain berhadapan dengan bangunan SKOMK. Batu bertenggek ini merupakan Tugu Peringatan bagi perajurit yang terkorban semasa Perang Dunia Kedua.^[5][6]

Lapangan Terbang Jendarata

Satu-satunya lapangan terbang di Teluk Intan, lapangan terbang persendirian ini terletak di ladang Jenderata. Lapangan ini dimiliki dan dikendalikan oleh syarikat perladangan, United Plantations yang bermula dengan pembukaan estet pada tahun 1906.

Tiada jadual penerbangan di lapangan ini. Ia digunakan oleh kapal terbang peribadi dan semua operasi memerlukan kebenaran terlebih dahulu daripada pihak syarikat.

Masalah Bencana Banjir Kilat dan Hakisan

• 1877: Hugh low telah mengesan masalah hakisan di Teluk Intan yang merosakkan dermaga-dermaga dan bangsal-bangsal yang menyimpan bijih timah .

• 1902: Majlis Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NMB) melaporkan hakisan tebing sungai dan landasan kereta api terjejas akibat banjir dan banjir kilat. Likuan sungai semakin sempit.

Banjir atau banjir kilat kerap berlaku di Teluk Intan kecuali selepas Empangan Temenggor dibina. Hal ini kerana kedudukan muka bumi bandar yang rendah, berhampiran dengan laut yang menyebabkan air pasang melimpah ke sini. Hujan lebat pada bulan Oktober hingga Januari menyebabkan sungai tidak dapat menampung air hujan yang banyak dari hulu Sungai Perak. Tambahan pula, muka bumi Teluk Intan hampir putus, menyerupai pulau dan tempat likuan dua sungai iaitu Sungai Perak dan Sungai Bidor.

Hakisan aliran sungai menyebabkan tanah merebak ke dalam sungai terutama pada musim tengkujuh. Sungai Perak semakin berliku. Universiti Sains Malaysia dan Kerajaan negeri Perak telah membuat kajian bagi mengenal pasti masalah dan mengemukakan cadang bagi mengatasinya.

Banjir kerap berlaku terutama di Jalan Wah Khen Jooi dan Jalan Bandar. Majlis Perbandaran Teluk Intan telah mengambil beberapa inisiatif untuk mengatasi masalah ini dengan memperbaiki sistem parit dan longkang yang lebih dalam dan teratur di Pasir Bedamar dan di Durian Sebatang agar masalah ini tidak berulang setiap tahun.

Senarai Ladang

Sebelum 1908, peladang-peladang Eropah khususnya British membuka ladang kelapa dan getah. Oliver Marks melaporkan senarai ladang di Teluk Intan:

• Ladang Sungai Wangi
• Ladang Nova Scotia
• Ladang Rubana
• Ladang Ratanui
• Ladang Bagan Datoh
• Ladang Jenderata
• Ladang Sitiawan
• Ladang Strathmashie
• Ladang Selaba
• Ladang Batak Rabit
• Ladang Columbia
• Ladang Cicely
• Ladang Sabrang
• Ladang Somerset
• Ladang Sungai Air Tawar
• Ladang Captain Turners
• Ladang Tanglin
• Ladang Dettah
• Ladang Captian Dallys
• Ladang Alexandra
• Ladang Eden Hall
• Ladang Castleton
• Ladang Coningsby

Senarai Kampung

• Kampung Bahagia
• Kampung Padang Tembak
• Kampung Baru
• Kampung Beca
• Kampung Batak Rabit
• Kampung Tapak Semenang
• Kampung Selabak
• Kampung Sungai Bakung
• Kampung Banjar
• Kampung Sungai Kerawai
• Kampung Sungai Manik
• Kampung Pengkalan Ara
• Kampung Chenderong Balai

Senarai Masjid

• Masjid Abdul Salam Al-Mas'ud Kampung Sungai Kerawai
• Masjid Al-Amjad Kampung Sungai Tungku
• Masjid Al-ghazali batu 8, Teluk Bharu
• Masjid Al-Hidayah Kampung Sungai Kerang
• Masjid Al-zahir Parit 12b, Sungai Manik
• Masjid Al-khairiah batu 3 Kampung Banjar
• Masjid Amir Kampung Sungai Rubana
• Masjid An-naim Taman Seri Setia
• Masjid As-saadah batu 3, Kampung Selabak
• Masjid As-saadah lorong Masjid Kampung Bahagia
• Masjid Hijriah Kampung Tanjung Sari
• Masjid Az-zahir Kampung Permatang Parit 7b Sungai Manik
• Masjid India Jalan Ah Cheong
• Masjid Al-fallah Rezab Kayu Api, Parit 6a, Sungai Manik
• Masjid Ismailiah Kampung Tebing Rebak
• Masjid Jamek batu 8, Kampung Changkat Jong
• Masjid Jamek al-mansur Parit 17a Sungai Lampam
• Masjid Jamek Kampung Ayer Hitam Kampung Air Hitam
• Masjid Kampung batak rabit batu 31/2 Kampung Batak Rabit
• Masjid Kampung tapak semenang Kampung Tapak Semenang
• Masjid Kampung Teluk baru Kampung Teluk Bharu
• Masjid Nurul hidayah Kampung Sungai Jejawi
• Masjid Parit 2b Parit 2b, Sungai Manik
• Masjid Sungai Tukang sidin Kampung Sungai Tukang Sidin
• Masjid At-Taqwa Kampung Padang Tembak
• Masjid Sultan idris shah 11 Bandar Teluk Intan
• Masjid Taqiyuddin Permatang Guntong
• Masjid Ubudiah Kampung Sungai Durian
• Surau Nurul Hijrah Taman Intan Mas

Rujukan

• Khoo Kay Kim 'Teluk Anson 100 tahun', Persatuan Muzium Malaysia , 1982
• Mohd Jaafar Hj Hussen, tesis Landskap Teluk Intan , USM, 1983

Pautan luar

• Majlis Perbandaran Teluk Intan