Darurat Kelantan 1977

Sebahagian daripada siri tentang
Sejarah Malaysia
Prasejarah Malaysia Prasejarah Malaysia 100–kurun-6
Kerajaan awal Chih Tu kurun-2–7 Gangga Negara kurun-1–11 Langkasuka kurun-1–15 Pan Pan kurun-3–5 Kedah Tua kurun-4–12 Pahang Tua kurun-5–15 Melayu Jambi kurun-6 Kota Gelanggi kurun-7–9 Srivijaya 650-1377 Majapahit 1293-1500
Kemunculan Kesultanan Islam Kesultanan Kedah 1136–sekarang Sultan Kelantan 1267-sekarang Kesultanan Brunei 1363–sekarang Kesultanan Melaka 1402–1511 Kesultanan Sulu 1450–1899 Kesultanan Pahang 1470-sekarang Kesultanan Perak 1528–sekarang Kesultanan Terengganu 1725-sekarang Kesultanan Selangor 1743-sekarang Negeri Sembilan 1773-sekarang Kerajaan Perlis 1843-sekarang
Era Penjajahan Barat Serangan Portugis 1511–1641 Melaka Belanda 1641–1825 Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 Perjanjian Burney 1826 Negeri-Negeri Selat 1826-1946 Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu 1826 -1946 Tanah Melayu British 1826-1957 Raja Putih Sarawak 1841-1946 Perang Kelang 1867-1874 Perjanjian Pangkor 1874 Negeri-negeri Melayu Bersekutu 1895-1946 Perjanjian Inggeris-Siam 1909 Pertempuran Pulau Pinang 1914
Perang Dunia Kedua Perang Tanah Melayu 1941-1942 Penjajahan Jepun di Tanah Melayu 1941-1945 Pendudukan Jepun 1941-1945 Pertempuran Muar 1942 Tragedi Parit Sulong 1942 Pertempuran Singapura 1942 Pembunuhan beramai-ramai Sook Ching 1942 Syburi 1942-1945 Pemberontakan Jesselton 1943-1944 Kawat Kematian Sandakan 1943-1945
Peralihan Malaysia Pentadbiran Tentera British di Tanah Melayu 1945-1946 Tanah Jajahan Mahkota British Borneo Utara/Sarawak 1946-1963 Malayan Union 1946-1948 Persekutuan Tanah Melayu 1948-1963 Darurat Tanah Melayu 1948-1960 Rundingan Baling 1955 Kemerdekaan Tanah Melayu 1957 Pemberontakan Komunis di Sarawak 1962-1990 Konfrontasi 1962-1966 Pemberontakan Brunei 1962-1966 Pembentukan Malaysia 1963 Singapura dalam Malaysia 1963-1965 Pemisahan Singapura 1965 Deklarasi ASEAN 1967 Pemberontakan Komunis 1968-1989 Peristiwa 13 Mei 1969 MAGERAN 1969-1971 Pembentukan Rukun Negara 1970 Dasar Ekonomi Baru 1971-1990 Rundingan Damai Haadyai 1989
Malaysia Moden Krisis Perlembagaan Malaysia 1987-1988 Dasar Pembangunan Nasional 1990-2000 Wawasan 2020 1991-2020 Gagasan 1Malaysia 2009-2018 Wawasan Kemakmuran Bersama 2030 2019-2020 Kemelut politik 2020-2022 Proklamasi Darurat 2021 Gagasan Keluarga Malaysia 2021-2023 Gelombang Hijau 2022-kini Dasar Malaysia Madani 2023-sekarang
Parti Politik dan Pertubuhan UMNO 1946-sekarang MIC 1946-sekarang MCA 1949-sekarang Parti Islam Se-Malaysia 1951-sekarang Parti Perikatan 1952-1973 Parti Tindakan Demokratik 1965-sekarang Barisan Nasional 1973-sekarang Parti Bersatu Sabah 1985-sekarang Pertubuhan BERSIH 2006-sekarang Pakatan Rakyat 2008-2015 Pertubuhan Hindraf 2009-2019 Pakatan Harapan 2015-sekarang Parti Pribumi Bersatu Malaysia 2016-sekarang Muafakat Nasional 2019-2022 Gabungan Parti Sarawak 2019-sekarang Parti Perikatan Nasional 2020-sekarang Parti Pejuang Tanah Air 2020-sekarang Ikatan Demokratik Malaysia 2020-sekarang
Peristiwa Hartal Tanah Melayu 1947 1947 Gerakan Anti-Penyerahan Sarawak 1946-1950 Peristiwa Bukit Kepong 1950 Rusuhan kaum 1964 1964 Krisis Perlembagaan Sarawak 1966 Rusuhan Pulau Pinang 1967 Pertikaian Pulau Ligitan dan Sipadan 1969-2002 Kebangkitan mahasiswa Malaysia 1971-1975 1971-1975 Krisis tebusan Bangunan AIA 1975 1975 Peletupan Tugu Negara 1975 Kebakaran Kompleks Campbell 1976 Tragedi Double Six 1976 Tragedi Penerbangan MH653 1977 Darurat Kelantan 1977-1978 Dawn Raid 1981 Serangan hendap Lahad Datu 1985 1985 Peristiwa Memali 1985 Rusuhan Senyap Sabah 1986 Operasi Lalang 1987 Urusan Mahkamah Ming 1987 1987 Tragedi Terminal Feri Sultan Abdul Halim 1988 Kebakaran Madrasah Taufiqiah Al-Khairiah 1989 Tragedi letupan kilang mercun Bright Sparklers 1991 Pindaan Perlembagaan Malaysia 1993 1993 Tragedi Highland Towers 1993 Ribut Tropika Greg 1996 Krisis Kewangan Asia 1997-1998 Sukan Komanwel 1998 1998 Gerakan Reformasi Malaysia 1998-sekarang Wabak virus Nipah di Malaysia 1998-1999 Al-Ma'unah 2000 Peristiwa Kampung Medan 2001 Tsunami Malaysia 2004 2004 Pembunuhan Altantuya Shaariibuu 2006 Perhimpunan Bersih 2007 2007 Perhimpunan Hindraf 2007 2007 Gelombang Politik 2008 2008 Himpunan Anti-ISA 2009 Pandemik H1N1 di Malaysia 2009-2010 Perhimpunan Bersih 2011 2011 Perhimpunan Bersih 2012 2012 Himpunan Kebangkitan Rakyat 2013 2013 Pencerobohan Lahad Datu 2013 Himpunan Black Out 2013 2013 Langkah Kajang 2014 Tragedi Penerbangan MH370 2014 Tragedi Penerbangan MH17 2014 Banjir 2014-15 2014-2015 Skandal 1Malaysia Development Berhad 2015-sekarang Perhimpunan Bersih 2015 2015 Gempa bumi Sabah 2015 2015 Deklarasi Rakyat 2016 Serangan bom tangan Movida Bar 2016 Perhimpunan Bersih 2016 2016 Pembunuhan Kim Jong-nam 2017 Kebakaran Pusat Tahfiz Darul Quran Ittifaqiyah 2017 PRU-14 - Peralihan kerajaan 2018 Protes terhadap ICERD di Malaysia 2018 Rusuhan Kuil Sri Maha Mariamman 2018 Perhimpunan Anti-ICERD 2018 Pandemik COVID-19 di Malaysia 2020-kini Perintah Kawalan Pergerakan Malaysia 2020-2021 Program Imunisasi COVID-19 Kebangsaan 2021-2022 Kemalangan LRT Kelana Jaya 2021 2021 Hartal Doktor Kontrak 2021 Banjir 2021-22 2021-2022 Tanah runtuh Batang Kali 2022 2022 Tragedi pesawat Elmina 2023
Mengikut topik Darurat Ekonomi Komunikasi Tentera
Portal Malaysia
l b s

Darurat Kelantan 1977 merupakan sebuah peristiwa darurat yang telah berlaku di Kelantan, Malaysia dari November 1977 hingga Februari 1978. Keadaan darurat tersebut telah diisytiharkan oleh Yang di-Pertuan Agong yang juga Sultan Kelantan pada ketika itu pada 8 November 1977 atas permintaan kerajaan pusat berikutan kebuntuan politik dan berlakunya rusuhan ganas di Kelantan.^[1] Pengisytiharan darurat tersebut merupakan pengisytiharan darurat kelima yang pernah dikuatkuasakan di Tanah Melayu dan Malaysia selepas Darurat Tanah Melayu (1948 - 1961), Konfrontasi Indonesia-Malaysia (1963 - 1966), Krisis Perlembagaan Sarawak 1966, dan Peristiwa 13 Mei 1969, dan sebelum darurat jerebu di Malaysia pada tahun 1997, 2005 dan 2013, darurat Parlimen Batu Sapi, Parlimen Gerik dan Dewan Undangan Negeri (DUN) Bugaya pada tahun 2020, dan Proklamasi Darurat 2021.

Krisis kepemimpinan PAS Kelantan

Menteri Besar Kelantan pada tahun 1977 ialah Mohamed Nasir daripada Parti Islam Se-Malaysia (PAS). Pada masa itu dan sejak 1972, PAS merupakan sebahagian daripada Parti Perikatan yang kemudiannya bangkit sebagai Barisan Nasional (BN) pada tahun 1973, yang merupakan parti gabungan kerajaan pusat. Penyertaan PAS dalam gabungan tersebut merupakan usaha Mohd Asri bin Haji Muda dan penyertaan tersebut telah dikuasakuasakan pada 1 Januari 1973.

Ketika tahun 1977, berlaku percanggahan antara Mohd Asri dan Mohamed Nasir yang digemari oleh UMNO, atas siasatan yang dilakukan oleh Nasir dalam urusan kewangan Asri. Hal ini menyebabkan munculnya ketidakpuasan hati dalam PAS terhadap kepimpinan Nasir itu sendiri. Perkara ini membawa kepada pembentangan usul tidak percaya di dewan undangan negeri yang 20 orang ADUN PAS diketuai Dato' Haji Ishak Lotfi Omar menyokong usul itu sementara 13 orang ADUN Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO) dan seorang ADUN Persatuan Cina Malaysia (MCA) membantah.^[2] Mohamad Nasir enggan meletakkan jawatannya. Beliau kemudian meminta Pemangku Raja Kelantan (sebagai ketua negeri) untuk membubarkan DUN bagi memberi jalan kepada sebuah pilihan raya tetapi ia ditolak. Penyokong Mohamed Nasir kemudian berdemonstrasi di jalanan yang mengakibatkan rusuhan.

Pengisytiharan darurat dan penyingkiran PAS

Pada 8 November 1977, Yang di-Pertuan Agong, yang juga Sultan Kelantan, mengisytiharkan darurat di negeri Kelantan. Akta Kuasa Darurat (Kelantan) 1977 diluluskan oleh Parlimen pada keesokan harinya yang memberikan kuasa tersirat kepada kerajaan pusat untuk memerintah negeri ini. Walaupun merupakan sebahagian daripada gabungan Barisan Nasional, 12 daripada 14 orang anggota Parlimen PAS telah menentang pelaksanaan Akta tersebut. Akibatnya, kerajaan membuat keputusan menyingkirkan PAS dari dari gabungan BN pada 13 Disember 1977.^[3][4]

Semasa darurat, Mohamed Nasir mengekalkan jawatannya sebagai Menteri Besar tetapi dengan kuasa terhad kerana kuasa eksekutif tertinggi telah terletak pada Pengarah Kerajaan Persekutuan untuk negeri Kelantan, iaitu Tan Sri Hashim Aman.

Pada 11 Mac 1978, pilihan raya telah diadakan di Kelantan, beberapa bulan menjelang pilihan raya umum. Pilihan raya itu ditandingi oleh PAS, UMNO dan Barisan Jemaah Islamiah Se-Malaysia (BERJASA), sebuah parti baru yang telah ditubuhkan oleh Mohamed Nasir. UMNO memenangi pilihan raya dengan memenangi 23 kerusi, sementara BERJASA memenangi 11 dan PAS dengan 2 kerusi membuka jalan bagi UMNO untuk membentuk kerajaan di Kelantan untuk pertama kalinya.

Selepas pilihan raya, BERJASA bergabung dengan Barisan Nasional dan Mohamed Nasir menjadi ahli Dewan Negara dan Menteri tanpa portfolio dalam kerajaan persekutuan manakala Mohamed Yaacob daripada UMNO menjadi Menteri Besar Kelantan yang baru. Mohammed Yaacob mengekalkan jawatan itu hingga tahun 1990 apabila PAS kembali menguasai Kelantan.

Rujukan