Pemberontakan Komunis di Sarawak

Pemberontakan Komunis di Sarawak
Sebahagian daripada Konfrontasi Indonesia-Malaysia dan Perang Dingin

Tentera bersenjata yang menjaga sekumpulan penduduk Cina yang mengambil mandi komunal pada tahun 1965 untuk menghalang mereka daripada berkolaborasi dengan gerila Komunis dan untuk melindungi kawasan itu daripada penyusup Indonesia.
TarikhDisember 1962 – 3 November 1990[2][7]
Lokasi
Sarawak, Malaysia
Keputusan
Pihak yang terlibat

Angkatan Anti-komunis:
 United Kingdom[1]

 Malaysia[2]

  •  Sarawak (selepas 1963)

Disokong oleh:
 Australia
 Brunei
 New Zealand
 Amerika Syarikat

 Indonesia (selepas 1965)[2] (sempadan Indo-Malaysia)

Angkatan Komunis:
Parti Komunis Kalimantan Utara[3]

  • Angkatan Gerila Rakyat Sarawak (SPGF)[4]
  • Tentera Rakyat Kalimantan Utara (NKPA)[4]

 Indonesia (1962–65) (bantuan tentera)[2]
Sokongan lain:
Parti Rakyat Brunei

  • Tentera Kebangsaan Kalimantan Utara (NKNA)

Parti Komunis Malaya

Disokong oleh:
 Republik Rakyat China[4]
 Kesatuan Soviet[5][6]
Komandan dan pemimpin

Walter Walker (1962–1965)
Tunku Abdul Rahman
Abdul Razak Hussein
Mahathir Mohamad
Stephen Kalong Ningkan (1963–1966)
Tawi Sli (1966–1970)
Abdul Rahman Ya'kub (1970–1981)
Abdul Taib Mahmud (1981–1990)
Brigadier Othman Ibrahim
Brigadier Ungku Nazaruddin

Suharto (dari 1965)
Jeneral Witono

Wen Ming Chyuan
Lam Wah Kwai
Bong Kee Chok
Ang Cho Teng
Yang Chu Chung  †
Yap Choon Hau  †
Wong Lieng Kui
Cheung Ah Wah

Sukarno (sehingga 1965)
Kekuatan

1,500+ polis dan askar bersenjata[10][11]

10,000 (1968)
3,000+ askar Indonesia[12]

600–1,000+ pejuang gerila[10][13]

Bilangan penyerang yang tidak diketahui di Indonesia[4][10]
Kerugian dan korban

99 terbunuh
cedera

~2,000 tentera Indonesia terbunuh atau cedera[4]

400–500 terbunuh
260 ditangkap
220 menyerah diri

Beratus-ratus penyusup udara Indonesia terbunuh
~19 orang awam terbunuh[10][14]
Sumber statistik:[15]
Sebahagian daripada siri tentang
Sejarah Malaysia
Kemerdekaan Malaya dan proklamasi penggabungan Borneo Utara dan Sarawak bagi membentuk Malaysia.
Prasejarah Malaysia
Prasejarah Malaysia 100–kurun-6
Kerajaan awal
Chih Tu kurun-2–7
Gangga Negara kurun-1–11
Langkasuka kurun-1–15
Pan Pan kurun-3–5
Kedah Tua kurun-4–12
Pahang Tua kurun-5–15
Melayu Jambi kurun-6
Kota Gelanggi kurun-7–9
Srivijaya 650-1377
Majapahit 1293-1500
Kemunculan Kesultanan Islam
Kesultanan Kedah 1136–sekarang
Sultan Kelantan 1267-sekarang
Kesultanan Brunei 1363–sekarang
Kesultanan Melaka 1402–1511
Kesultanan Sulu 1450–1899
Kesultanan Pahang 1470-sekarang
Kesultanan Perak 1528–sekarang
Kesultanan Terengganu 1725-sekarang
Kesultanan Selangor 1743-sekarang
Negeri Sembilan 1773-sekarang
Kerajaan Perlis 1843-sekarang
Peralihan Malaysia
Pentadbiran Tentera British di Tanah Melayu1945-1946
Tanah Jajahan Mahkota British Borneo Utara/Sarawak1946-1963
Malayan Union1946-1948
Persekutuan Tanah Melayu1948-1963
Darurat Tanah Melayu1948-1960
Rundingan Baling1955
Kemerdekaan Tanah Melayu1957
Pemberontakan Komunis di Sarawak1962-1990
Konfrontasi1962-1966
Pemberontakan Brunei1962-1966
Pembentukan Malaysia1963
Singapura dalam Malaysia1963-1965
Pemisahan Singapura1965
Deklarasi ASEAN1967
Pemberontakan Komunis1968-1989
Peristiwa 13 Mei1969
MAGERAN1969-1971
Pembentukan Rukun Negara1970
Dasar Ekonomi Baru1971-1990
Rundingan Damai Haadyai1989
Parti Politik dan Pertubuhan
UMNO1946-sekarang
MIC1946-sekarang
MCA1949-sekarang
Parti Islam Se-Malaysia1951-sekarang
Parti Perikatan1952-1973
Parti Tindakan Demokratik1965-sekarang
Barisan Nasional1973-sekarang
Parti Bersatu Sabah1985-sekarang
Pertubuhan BERSIH2006-sekarang
Pakatan Rakyat2008-2015
Pertubuhan Hindraf2009-2019
Pakatan Harapan2015-sekarang
Parti Pribumi Bersatu Malaysia2016-sekarang
Muafakat Nasional2019-2022
Gabungan Parti Sarawak2019-sekarang
Parti Perikatan Nasional2020-sekarang
Parti Pejuang Tanah Air2020-sekarang
Ikatan Demokratik Malaysia2020-sekarang
Peristiwa
Hartal Tanah Melayu 19471947
Gerakan Anti-Penyerahan Sarawak1946-1950
Peristiwa Bukit Kepong1950
Rusuhan kaum 19641964
Krisis Perlembagaan Sarawak1966
Rusuhan Pulau Pinang1967
Pertikaian Pulau Ligitan dan Sipadan 1969-2002
Kebangkitan mahasiswa Malaysia 1971-19751971-1975
Krisis tebusan Bangunan AIA 19751975
Peletupan Tugu Negara1975
Kebakaran Kompleks Campbell1976
Tragedi Double Six1976
Tragedi Penerbangan MH6531977
Darurat Kelantan1977-1978
Dawn Raid1981
Serangan hendap Lahad Datu 19851985
Peristiwa Memali1985
Rusuhan Senyap Sabah1986
Operasi Lalang1987
Urusan Mahkamah Ming 19871987
Tragedi Terminal Feri Sultan Abdul Halim1988
Kebakaran Madrasah Taufiqiah Al-Khairiah1989
Tragedi letupan kilang mercun Bright Sparklers1991
Pindaan Perlembagaan Malaysia 19931993
Tragedi Highland Towers1993
Ribut Tropika Greg1996
Krisis Kewangan Asia1997-1998
Sukan Komanwel 19981998
Gerakan Reformasi Malaysia1998-sekarang
Wabak virus Nipah di Malaysia1998-1999
Al-Ma'unah2000
Peristiwa Kampung Medan2001
Tsunami Malaysia 20042004
Pembunuhan Altantuya Shaariibuu2006
Perhimpunan Bersih 20072007
Perhimpunan Hindraf 20072007
Gelombang Politik 20082008
Himpunan Anti-ISA2009
Pandemik H1N1 di Malaysia2009-2010
Perhimpunan Bersih 20112011
Perhimpunan Bersih 20122012
Himpunan Kebangkitan Rakyat 20132013
Pencerobohan Lahad Datu2013
Himpunan Black Out 20132013
Langkah Kajang2014
Tragedi Penerbangan MH3702014
Tragedi Penerbangan MH172014
Banjir 2014-152014-2015
Skandal 1Malaysia Development Berhad2015-sekarang
Perhimpunan Bersih 20152015
Gempa bumi Sabah 20152015
Deklarasi Rakyat2016
Serangan bom tangan Movida Bar2016
Perhimpunan Bersih 20162016
Pembunuhan Kim Jong-nam2017
Kebakaran Pusat Tahfiz Darul Quran Ittifaqiyah2017
PRU-14 - Peralihan kerajaan2018
Protes terhadap ICERD di Malaysia2018
Rusuhan Kuil Sri Maha Mariamman2018
Perhimpunan Anti-ICERD2018
Pandemik COVID-19 di Malaysia2020-kini
Perintah Kawalan Pergerakan Malaysia2020-2021
Program Imunisasi COVID-19 Kebangsaan2021-2022
Kemalangan LRT Kelana Jaya 20212021
Hartal Doktor Kontrak2021
Banjir 2021-222021-2022
Tanah runtuh Batang Kali 2022 2022
Tragedi pesawat Elmina 2023
Mengikut topik
Ikon portal Portal Malaysia
  • l
  • b
  • s

Pemberontakan Komunis di Sarawak telah berlaku di Malaysia dari tahun 1962 hingga 1990, dan melibatkan Parti Komunis Kalimantan Utara dan Kerajaan Malaysia. Ia merupakan salah satu daripada dua pemberontakan Komunis yang mencabar bekas tanah jajahan British di Malaysia semasa Perang Dingin. Seperti Darurat Tanah Melayu (1948-1960) yang terdahulu, pemberontak Komunis Sarawak kebanyakannya adalah daripada kaum Cina, yang menentang pemerintahan British ke atas Sarawak dan kemudian menentang penggabungan negeri ke dalam Persekutuan Malaysia yang baru diwujudkan tersebut.[7] Pemberontakan itu telah dicetuskan oleh Pemberontakan Brunei pada tahun 1962, yang telah ditimbulkan oleh Parti Rakyat Brunei yang berhaluan kiri bagi menentang cadangan pembentukan Malaysia.[1]

Pemberontak Komunis Sarawak juga disokong oleh Indonesia sehingga tahun 1965 ketika Presiden pro-Barat Suharto mengambil alih kuasa dan mengakhiri konfrontasi dengan Malaysia. Dalam tempoh itu, dua pembentukan tentera utama NKCP telah diwujudkan: Pasukan Gerakan Rakyat Sarawak (SPGF) atau Pasukan Gerilya Rakyat Sarawak (PGRS), dan Tentera Rakyat Utara Kalimantan (NKPA) atau Pasukan Rakyat Kalimantan Utara (PARAKU).[4] Selepas berakhirnya Konfrontasi, pasukan tentera Indonesia akan bekerjasama dengan rakyat Malaysia dalam operasi pemberontakan terhadap bekas rakan sekutu mereka.[2][1]

Parti Komunis Kalimantan Utara secara rasmi ditubuhkan pada Mac 1970 melalui penggabungan beberapa komunis dan kumpulan sayap kiri di Sarawak termasuk Liga Pembebasan Sarawak (SLL), Persatuan Pemuda Lanjutan Sarawak (SAYA), dan NKPA.[4] Sebagai tindak balas kepada pemberontakan, kerajaan persekutuan Malaysia mewujudkan beberapa "kawasan terkawal" di sepanjang jalan Kuching-Serian di Bahagian Pertama dan Ketiga Sarawak pada tahun 1965. Sebagai tambahan, Ketua Menteri Sarawak Abdul Rahman Ya'kub juga berjaya meyakinkan ramai pemberontak NKCP untuk memasuki perundingan damai dan meletakkan senjata mereka antara tahun 1973 dan 1974. Berikutan rundingan damai antara rakyat Malaysia kerajaan dan Parti Komunis Malaya pada tahun 1989, kumpulan pemberontak NKCP menandatangani perjanjian damai pada 17 Oktober 1990 yang secara rasmi mengakhiri pemberontakan.[4][7]

Lihat juga

Rujukan

  1. ^ a b c Fowler, Will (2006). Britain's Secret War: The Indonesian Confrontation 1962–66. London: Osprey Publishing. m/s. 11, 41. ISBN 1-84603-048-X.
  2. ^ a b c d e f Francis Chan; Phyllis Wong (16 September 2011). "Saga of communist insurgency in Sarawak". The Borneo Post. Dicapai pada 10 January 2013.
  3. ^ Cheah Boon Kheng, p.149
  4. ^ a b c d e f g h Hara, Fujiol (December 2005). "The North Kalimantan Communist Party and the People's Republic of China". The Developing Economies. XLIII (1): 489–513. doi:10.1111/j.1746-1049.2005.tb00956.x. Dicapai pada 25 December 2013.
  5. ^ Geoffrey Jukes (1 January 1973). The Soviet Union in Asia. University of California Press. m/s. 173–. ISBN 978-0-520-02393-2.
  6. ^ Kurt London (1974). The Soviet Impact on World Politics. Ardent Media. m/s. 153–. ISBN 978-0-8015-6978-4.
  7. ^ a b c Cheah Boon Kheng (2009). "The Communist Insurgency in Malaysia, 1948–90: Contesting the Nation-State and Social Change" (PDF). New Zealand Journal of Asian Studies. University of Auckland. 11 (1): 132–52. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2019-12-20. Dicapai pada 5 January 2013.
  8. ^ Wilfred Pilo (3 November 2013). "The day the insurgency ended". The Borneo Post. Dicapai pada 5 September 2015.
  9. ^ Wilfred Pilo (5 August 2014). "Former enemies meet as friends 40 years later". The Borneo Post. Dicapai pada 6 August 2014.
  10. ^ a b c d "Communist Guerrillas Push Government Into Campaign in Borneo's Town, Jungles". Spartanburg Herald-Journal. Herald-Journal. 2 September 1971. Dicapai pada 3 September 2015.
  11. ^ Doreena Naeg (10 October 2010). "The forgotten warriors". The Borneo Post. Dicapai pada 3 September 2015.
  12. ^ Hugh Mabbett (18 March 1971). "Quit homes, 17,000 told". The Age. Dicapai pada 3 September 2015.
  13. ^ Michael Richardson (28 March 1972). "Sarawak Reds kill 13 soldiers". The Sydney Morning Herald. Dicapai pada 3 September 2015.
  14. ^ Conny Banji (21 February 2012). "The night communists killed hero of Ulu Oya". The Borneo Post. Dicapai pada 3 September 2015.
  15. ^ Peter O'loughlin (20 February 1974). "Malaya rebels on move again". Associated Press. The Age. Dicapai pada 3 September 2015.

Bacaan lanjut

Sumber utama

  • Central Intelligence Agency, OPI 122 (National Intelligence Council), Job 91R00884R, Box 5, NIE 54–1–76, Folder 17. Secret. Reproduced at "Doc. 302: National Intelligence Estimate 54–1–76: The Outlook for Malaysia". US Department of State: Office of the Historian. Dicapai pada 8 January 2013.

Sumber sekunder

  • Chan, Francis; Wong, Phyllis (16 September 2011). "Saga of communist insurgency in Sarawak". The Borneo Post. Dicapai pada 10 January 2013.
  • Pilo, Wilfred (5 August 2014). "Former enemies meet as friends 40 years later". The Borneo Post. Dicapai pada 6 August 2014.
  • Corbett, Robin (1986). Guerilla Warfare: from 1939 to the present day. London: Orbis Book Publishing Corporation. ISBN 0-85613-469-4.
  • Cheah Boon Kheng (2009). "The Communist Insurgency in Malaysia, 1948–90: Contesting the Nation-State and Social Change" (PDF). New Zealand Journal of Asian Studies. University of Auckland. 11 (1): 132–52. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2019-12-20. Dicapai pada 5 January 2013.
  • Fowler, Will (2006). Britain's Secret War: The Indonesian Confrontation 1962–66. London: Osprey Publishing. ISBN 1-84603-048-X.